یک اقتصاددان: مشتی آرزو به نام برنامه توسعه/ برنامه هفتم یک مصیبت است
به گزارش خورنا حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در نشست «زنان و مشارکت اقتصادی در ایران، فرصت‌ها و چالش‌ها در چشم‌انداز برنامه هفتم» گفت: «برنامه هفتم یک مصیبت است. در میان برنامه‌های قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، ضعیف‌ترین برنامه همین برنامه هفتم است که در حوزه‌های مختلف پر از تناقض مفهمومی است.»
استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا ادامه داد: «برنامه هفتم بیش از هر چیزی، نشانه استیصال در نظام تصمیم‌گیری است.»
علت اصلی بحران فعلی؛ حضور نهادهای قدرت در اقتصاد
راغفر در ادامه نشست گفت: «شرط لازم برای ایجاد اصلاحات اقتصادی خروج نهادهای قدرت از اقتصاد کشور است که امروزه هیچ نشانه‌ای از آن نمی‌بینیم.»
او توضیح داد: «حضور نهادهایی که انحصار جدی در اقتصاد ایجاد کردند، اصلی‌ترین مانع خلق شغل در کشور و اصلی‌ترین دلیل بحران کنونی اقتصاد است. یعنی انحصارهایی که با حضورهای نهادهای نظامی، انتظامی و امنیتی و بنیادهای متعدد از جمله ستاد اجرایی فرمان امام به وجود آمده است. این نهادها مسئول شرایط کنونی اقتصاد در کشور هستند و تا زمانی‌که از اقتصاد خارج نشوند، امکان هیچ راه‌حلی وجود ندارد.»
راغفر گفت: «امروز که با این بحران روبه‌رو هستیم، بیش از آنچه آن را به عوامل خارجی و تحریم مربوط باشد، نقش اصلی را مربوط به سیاست داخلی بدانیم. زیراکه زمینه‌ها را حتی برای تاثیرگذاری بیشتر تحریم‌ها در داخل فراهم کرد. این سیاست‌ها آثار گسترده‌ای داشته است؛ از جمله آنها همین مهاجرت‌های گسترده‌ای است که امروز شاهد هستیم. مهاجرت‌هایی که بخشی از آن به دلیل ناامیدی از پیدا کردن یک شغل شایسته صورت می‌گیرد.»
مشتی آرمان و آرزو به نام برنامه توسعه
استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا گفت: «برنامه‌ها در ایران اصلا برنامه نبودند و نیستند. برنامه‌های پیش از انقلاب که ادعایی نداشتند و آن را عمرانی می‌نامیدند.»
او ادامه داد: «برنامه‌های پس از انقلاب هم که توسعه نام گذاشته شدند، در واقع مشتی از آرمان‌ها و آرزوها هستند که هیچگاه امکان تحقق آنها فراهم نبود. دلایل آن هم روشن است. جامع بودن یکی از دلایل آن است؛ به این معنا که همه حوزه‌های اقتصاد کشور را هدف قرار می‌دادند.»
اجرایی نشدن برنامه‌ها
به گفته استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا، در برخی از برنامه‌های توسعه تا ۲۰۰۰ برنامه هم تعریف کرده‌اند که برای ۲۰۰ مورد آن هم بودجه نداشتند.
راغفر گفت: «منبع تامین مالی برنامه‌های توسعه هیچ زمان روشن نبود؛ به همین دلیل فرصت سوءاستفاده را برای نهادهای توزیع‌کننده منابع فراهم می‌کرد.»
او ادامه داد: «آنطور که ابراهیم رئیسی زمان تسلیم برنامه هفتم به مجلس اشاره کرد، در خوشبینانه‌ترین حالت، ۴۰ درصد برنامه‌های توسعه تحقق پیدا کرده است. وقتی از مدیران دستگاه‌های دولتی علت محقق نشدن برنامه‌ها را جویا شوید، می‌گویند منابع آن را نداشتند.»
فرصت رانت در برنامه‌های توسعه
راغفر گفت: «در برنامه‌های توسعه، اولویت‌بندی مشخص نیست و تعیین اولویت برنامه‌ها به دستگاه‌های ذی‌ربط واگذار میشود. این موضوع در واقع فرصت رانت را در اقتصاد کشور فراهم می‌کند.»
او ادامه داد: «یکی از مشکلات برنامه‌ریزی در کشور ما، آمار است. بسیاری از آمارها، کیفیت لازم را ندارند.»
مستعمره‌های بعدی؛ کشورهای فاقد فناوری‌های نوظهور
از دیگر نقاط ضعف برنامه هفتم که راغفر به آن پرداخت، آینده‌نگری بود. او گفت: «موضوع نگران‌کننده‌تر، نگاه به آینده است. آنچه در دنیا اتفاق افتاده، شکل‌گیری فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی است. این موضوع دنیا را به سرعت تقسیم‌بندی می‌کند؛ با سرعتی به مراتب بالاتر از انقلاب‌های صنعتی.»
او ادامه داد: «اتفاقی که اکنون در حال رخ دادن است، دنیا را با سرعت بیشتری استثمار می‌کند و کشورهایی که فاقد فناوری‌های نوظهور هستند، مستعمره‌های بعدی خواهند بود.»
استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا گفت: « نکته قابل توجه در فناوری‌ها، نقش سرمایه انسانی است. متاسفانه سال‌هاست که بهترین سرمایه‌های انسانی در دانشگاه‌ها را صادر می‌کنیم.»
او توضیح داد: «در برنامه هفتم توسعه، سهم پژوهش و فناوری، ۳۳/۰ درصد تولید ناخالص داخلی پیش‌بینی شده که واقعا مسخره است. در دنیایی که اصلی‌ترین حرف را برای توسعه کشورها، سرمایه انسانی آنها می‌زنند، این سهم سرمایه‌گذاری پژوهش در کشور ماست.»/تجارت‌نیوز