پروژه خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک یکی از مهمترین و استراتژیک ترین پروژه هایی است که نمیتوان نقش راهبردی آن را در اقتصاد کلان کشور نادیده گرفت. همزمان با آغاز تحریم‎های بین المللی و بدعهدی برخی از طرفهای تامین کننده ورق و لوله های مورد نیاز این طرح بزرگ شامل معدود شرکتهای چینی و کره‌ای، ضرورت داخلی سازی تجهیزات مورد نیاز این طرح استراتژیک به وجود آمد. با همراهی شرکتهای داخلی همچون فولاد اکسین و فولاد مبارکه و در طول چندین ماه فرایند آزمایشگاهی، نهایتا در ابتدای سال ۱۳۹۸، تستهای مورد نیاز تولید تجهیزات این پروژه با موفقیت کامل انجام گرفت تا برگ زرینی در بومی سازی تجهیزات نفتی کشور ثبت شود. در این خصوص خبرنگار کتاب سال «مسیر اوج» با تورج دهقانی مدیرعامل محترم شرکت مهندسی و توسعه نفت به گفتگو نشسته است.

دهقانی ضمن اشاره به نقش تجهیزات پیشرفته در توسعه صنایع نفت به همراه نقش قابل توجه صنایع نفتی در شاخصهای کلان اقتصادی کشور، یادآور درخشش نقش استراتژیک شرکت فولاد اکسین به منظور تامین ورقهای مورد نیاز در طول این زنجیره میشود که می بایست مورد تقدیر و قدردانی قرار گیرد.

وی در ادامه تصریح میکند که فولاد اکسین با مشارکت فعال در پروژه گوره به جاسک، توانسته است به عنوان یک شرکت انحصاری و دارای فناوری پیشرفته، سایه تهدید تحریم ها را به درخشش استراتژیک فرصت تحریم ها تبدیل کند.

سئوال: به نظر شما، علت وارداتی بودن تامین بیشتر فولادهای خاص در صنایع نفت و گاز در گذشته و نیز علت این تغییر روند و اعتماد به شرکتهای داخلی از جمله اکسین در سال قبل چه بوده است؟
لوله های نفتی کالاهایی پرمصرف در صنعت نفت هستند که طی مراحل مختلف شامل تامین اسلب، تبدیل آن به ورق، ساخت لوله از طریق ورقهای گرید نفتی و در نهایت تحویل آن به شرکتهای نفتی به منظور استفاده از آن برای انتقال نفت تولید میشوند. به منظور تامین لوله های نفتی در طول زنجیره طی چند سال اخیر، شرکتهای فولاد مبارکه، فولاد اکسین و شرکت های لوله سازی در کشور ظرفیت های مناسبی ایجاد کرده اند. اما پرسش اینجاست که چرا با وجود قدمت ۱۱۰ ساله صنعت نفت در کشور و نیاز به لوله های مذکور، هیچگاه از توانمندیهای داخلی، آن گونه که باید، بهره کافی برده نشده است؟

جواب: با آغاز به کار پروژه خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک برای طول تقریبی هزار کیلومتر، نیاز به ۴۰۰ هزار تن لوله ۴۲ اینچ به وجود آمد. در واقع، برای تامین ورق و لوله مورد نیاز، درخواستهای متعددی به شرکتهای خارجی، که عمدتا چینی و کره ای بودند، ارسال شد که متاسفانه به علت تحریمهای بین المللی و بدعهدی کشورهای مورد اشاره، عملا امکان ورود تجهیزات مورد نیاز این پروژه میسر نشد. به همین منظور، ابتدا یک تیم مهندسی در شرکت متن شکل گرفت که در تعامل با ظرفیت داخلی شرکتهای ساخت لوله های نفتی شامل فولاد اکسین و فولاد مبارکه، کارهای آزمایشگاهی و میدانی متعددی به مدت زمان پنج ماه صورت گرفت که خوشبختانه پس از چندین بار آزمون و خطا، عملیات ساخت آن در اوایل سال ۱۳۹۸ با موفقیت به اتمام رسید و داخلی سازی لوله های با محیط ترش امکان پذیر شد.

مایه افتخار است که بسیاری از تست های مورد نیاز بر روی ورقهای تولیدی شرکت فولاد اکسین نیز با موفقیت به اتمام رسید و همین موضوع زمینه بومی سازی لوله های نفتی را به وجود آورد.

با توجه به اعتبار ۲ میلیارد دلاری پروژه خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک که تنها ۶۰۰میلیون دلار از آن به بخش تامین لوله های مورد نیاز این طرح اختصاص داشت، بیش از چند صد میلیون یا بعضا چند صد میلیارد دلار صرفه جویی ارزی برای کشور داشته است. با این حال، تا امروز نزدیک به ۷۰ درصد کل پروژه خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک پیشرفت داشته است که تا پایان سال، فاز نخست آن راه اندازی خواهد شد.

سئوال: نقش فولاد اکسین خوزستان در پروژه گوره به جاسک را چگونه تعریف میکنید؟

جواب: خوشبختانه همکاری و مشارکت مناسبی با فولاد اکسین خوزستان صورت گرفته است که نشان از توانمندی بالای این شرکت دارد. بدون تردید وجود دستگاهها و تجهیزات پیشرفته اکسین عنصر مهمی در بومی سازی تجهیزات نفتی به حساب میآید. با این حال، فولاد اکسین می بایست در زمینه ارتقای دانش متخصصان و تکنسین های نگهداری از دستگاهها و تجهیزات تولید، راهبردهایی را به منظور گریز از تحریم های بین المللی تعریف کند تا از این طریق بتواند روند بومی سازی این صنعت را تسریع ببخشد. بنابراین، علاوه بر تجهیز متخصصانی که بر اتوماسیون نظارت میکنند، باید برنامه داخلی سازی فناوری های مورد نیاز این صنعت در اولویت قرار گیرد.

سئوال: با توجه به اهمیت پروژه گوره به جاسک در صنایع نفتی کشور، عملکرد فولاد اکسین در انجام این ماموریت را چگونه ارزیابی میکنید؟

جواب: عملکرد تیم مدیریتی فولاد اکسین نشان داده است که در این شرکت توانایی و ظرفیت بالایی برای انجام کارهای بزرگ و استراتژیک وجود دارد. مدیران ارشد اکسین همواره به تولید محصولات استراتژیک و دارای ارزش افزوده بالا، برای خدمت رسانی به صنایع حساس داخلی، اهتمام ورزیده اند. خوشبختانه، با تعامل مناسب میان شرکت متن و فولاد اکسین برای تامین ورقهای گرید نفتی، ماهیانه حدود ۳۵هزار تن ورق با کیفیت بالا از این شرکت به پروژه گوره به جاسک اختصاص یافت که این نیز دستاورد مهمی به حساب می آید. بنابراین، با در نظر گرفتن توانایی این شرکت در راستای دستاوردهای فوق، به نظر میرسد که در آیندهای نه چندان دور، نام و نشان این شرکت بیش از امروز شنیده و دیده خواهد شد.

سئوال: ویژگیهای فنی، مهندسی و کیفی محصولات فولاد اکسین در زمینه لوله های انتقال نفت کدام اند؟

جواب: روند تولید ورقهای گرید نفتی به گونهای پیش رفت که در ابتدا سه تست بر روی آنها انجام شد که شامل خواص مکانیکی، آزمایشهای خاص سرویس ترش تحت عنوان «SSCC & HIC» و خواص ظاهری بود. با انجام موفقیت آمیز تست های مذکور، ضمن افزایش قابلیت صادرات محصولات فوق، امکان رقابت پذیری در عرصه بین المللی نیز ارتقا یافت.

بنابراین شرکت فولاد اکسین، با توانایی ای که از خود در طول این مسیر نشان داد، توانست تهدید تحریم ها را به فرصتی مناسب برای درخشش استراتژیک تبدیل و از خود الگوی مناسبی برای صنایع کشور ترسیم کند.

سئوال: آینده این صنعت و مسیر داخلی سازی را چگونه ارزیابی میکنید؟

جواب: مقوله داخلی سازی ابعاد مختلفی دارد که برای بررسی آن نیاز است که چند موضوع مورد توجه قرار گیرد. موضوع نخست، مزیت رقابتی است که گاهی به منظور افزایش رقابت پذیری محصولات، پیگیری فرایند واردات و صادرات نیز اهمیت می یابد. البته باید در نظر داشت که شرایط کشور، خاص و ویژه است و باید بر اساس موقعیت امروز، به اتخاذ سیاستگذاری های کلان در این حوزه حساس پرداخت.

تولید داخلی یک آرمان است نه یک هدف؛ آرمانی که بدون وجود کیفیت، میتواند به ضدهدف یا ضدارزش تبدیل شود. برای تولید داخلی، علاوه بر وجود راهبردهای مختلف، شناخت و دسترسی به اولویت نیازمندیها نیز اهمیت دوچندانی می یابد؛ زیرا از این طریق، امکان کاهش فاصله وضع موجود تا وضع مطلوب نیز به وجود می آید که عمدتا از آن به عنوان یک فرصت طلایی برای رفتن به سمت تولید محصولات استراتژیک نام می برند.

همچنین نفت، به عنوان یک پیشران و لوکوموتیو اقتصادی، توانایی انجام سه کار عمده را دارد. ابتدا میتواند ضمن کسب درآمدهای ارزی بالا برای کشور، در صنایع پایین دستی و انرژی بر مانند پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم به عنوان یک پیشران فعال عمل کند. ماهیت وجود چنین مزیتی میتواند برای توسعه و خودکفایی صنایع مذکور از نظر تامین انرژی پایدار اهمیت داشته باشد. بنابراین، با توجه به نقش صنعت نفت در عملکرد شاخصهای اقتصادی کلان مانند نرخ بهره، بیکاری، تورم و ارز، تامین تجهیزات مورد نیاز این صنعت اهمیت بسیاری پیدا میکند. اینجاست که نقش استراتژیک شرکت فولاد اکسین در تامین ورقهای مورد نیاز لوله های نفتی عیان میشـود کـه تـا چـه انـدازه یک شرکـت استراتژیک میتواند به عنوان یک مهره و بازیگر مهم در عملکردهای اقتصاد کلان یک کشور شناخته شود.