قیمت‌ها آزاد میشود
خورنا: وزیر صنعت، معدن و تجارت با ارائه توضیحاتی در مورد روند قیمت‌گذاری کالاها ضمن تایید آزادسازی قیمت‌ها، از خروج سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از قیمت‌گذاری در سال جاری خبر داد.
مهدی غضنفری به بیان توضیحاتی درباره آزادسازی قیمت‌ها پرداخت و گفت: آزادسازی قیمت‌ها را خیلی به هدفمند‌شدن یارانه‌ها ربط ندهیم. ما حتی قبلا هم بحث واگذاری تنظیم بازار به اصناف یا قیمت‌گذاری به انجمن‌ها را داشتیم و به‌زودی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تفاهم‌نامه‌ای را با انجمنی امضا می‌کند که بتواند خودش را از قیمت‌گذاری بیرون بیاورد.
به گفته او، هرچند سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تا پایان امسال از قیمت‌گذاری کلیه کالاها بیرون نمی‌آید، اما ممکن است از قیمت‌گذاری سه یا چهار شاخه بیرون بیاید.
این عضو کابینه دولت با به کارگیری تعبیر گرسنگی نظام توزیع به بیان مشکلات نظام توزیع نیز پرداخت و در مورد صادرات کالاهای غیرنفتی خاطرنشان کرد که ملاک صادرات غیرنفتی ارزش‌افزوده بالای کالاهاست.
امسال تثبیت قیمت نداشتیم
وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد نحوه قیمت‌گذاری کالاها عنوان کرد: در زمان هدفمند‌کردن یارانه‌ها که ما از مرداد‌ماه سال گذشته با کارخانه‌ها تفاهم منعقد کرده بودیم، واقعا کارخانه‌ها برای مدیریت قیمت‌ها با ما همراه، هم‌پا و هم‌داستان شدند تا افزایش قیمتی ندهند که البته روی حرف خود نیز مردانه ایستادند.
ما دیگر روی قیمت‌های مرداد‌ماه سال گذشته ایستادیم، چون نمی‌دانستیم چه زمانی هدفمند میشود و بعدا فهمیدیم که بهمن یا دی ماه است. اما حقیقتی هم وجود دارد که ما واقعا در سال جاری سیاست تثبیت قیمت نداشتیم و در امسال سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در تصویب درخواست‌های تولید‌کننده‌ها خیلی با حوزه تولید همراه شد.
وی ادامه داد: بسیاری از شرکت‌ها یک‌بار یا برخی تولید‌کننده‌ها دوبار به سازمان حمایت مراجعه کردند و دلیل آوردند که به آن‌ها مجوز افزایش قیمت داده شود. من نمی‌گویم با هر درصدی که آن‌ها خواستند موافقت شد، اما با بخشی از آن که استدلالش قوی‌تر بود موافقت شد و افزایش قیمت داشتیم.
غضنفری با اشاره به گلایه‌های مردم از اینکه در شرایط فعلی چرا قیمت‌ها بالا رفته است؟ عنوان کرد: من گاهی تعجب می‌کنم از اینکه در برخی جلسات با برخی تولید‌کننده‌ها به ما می‌گویند چرا قیمت‌ها را تثبیت و کنترل کردید و ما در حاشیه سود منفی هستیم و در جلسه بعدی با گروه دیگر تولید‌کننده‌ها می‌شنویم که چرا قیمت‌ها را آزاد گذاشتید و افزایش قیمت‌ها را کنترل نمی‌کنید و بازرس‌ها در بازار نیستند؟ اما در مجموع حقیقتا ما سعی کردیم تعادلی را رعایت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ما تعادلی را رعایت کردیم که وقتی تولیدکننده می‌گوید در حاشیه سود منفی هستیم، اگر ادله آن درست و منطقی باشد، بپذیریم و از افزایش قیمت آن جلوگیری کنیم و از آن سو هم اگر ببینیم در بازار کسی از قیمت مصوب بالاتر می‌فروشد، جریمه می‌کنیم.
غضنفری در همین مورد خاطر نشان کرد: در این شرایط ممکن است برخی بگویند کالا گران است و برخی بگویند که ما سودی نمی‌بریم و ناراضی هستیم، اما ما سعی کردیم که در این بازی تولید و مصرف یک نقطه تعادل را حفظ کنیم.
آزادسازی قیمت‌ها را خواهیم داشت
غضنفری در این مورد با پذیرفتن این موضوع که مجوز ندادن افزایش قیمت‌ها در مقاطعی موجب افزایش بیشتر قیمت‌ها در آینده میشود، افزود: من ۱۰۰ درصد با این تئوری موافق هستم اما ما در امسال کدام تولیدکننده را تحت این فشار قرار دادیم و کدام تولیدکننده است که درخواست افزایش قیمت داشته باشد و ما با بخش منطقی درخواست او موافقت نکرده باشیم؟
البته بخش منطقی آن را می‌گویم. چون گاهی می‌گویند ما ۴۰ درصد افزایش قیمت می‌خواهیم و وقتی ما محاسبه می‌کنیم، می‌بینیم که ۱۲ درصد باید افزایش یابد. وقتی ۱۲ درصد افزایش می‌دهیم معنایش این نیست که ما جلوی فشار آب را گرفتیم و در یک تاخیر زمانی یک‌دفعه یک سونامی ایجاد شود.
وی اضافه کرد: ما جلوی آب را نمی‌گیریم، ما مقداری عقب‌نشینی و فضا را برای آن بزرگ‌تر کردیم.
غضنفری تصریح کرد: این تئوری نادرست نیست اما نظر درست دیگری هم وجود دارد. می‌خواهم بگویم اگر قیمت‌ها لجام‌گسیخته افزایش یابد، قدرت رقابت کالای داخلی از بین می‌رود و کالای خارجی از طریق قاچاق یا به صورت رسمی وارد بازار ما خواهد شد.
وی در همین مورد گفت: فراموش نکنیم تولیدکننده یک رقیب بزرگ در خارج از کشور دارد که ما با تعرفه‌ها جلوی آن را گرفتیم، اما قاچاق که دست ما نیست. پس تولیدکننده خیلی حاشیه امن ندارد که پایداری آن در داخل کشور به آزاد‌گذاشتن آن برای افزایش قیمت‌ها باشد. این پایدارش نمی‌کند.
این یک دوره خوشی کوتاه‌مدت دارد و به تبع آن هزینه‌های آن هم افزایش می‌یابد و بعد از آنکه کالای خارجی موفق به ورود به کشور میشود، کالای داخلی نمی‌تواند مقاومت کند و شکست می‌خورد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: ما فقط در زمان هدفمند‌شدن یارانه از تولید‌کننده‌ها خواهش کردیم که طی یک مدت محدود قیمت‌ها را تثبیت کنند. قبل از آن به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مراجعه می‌کردند و ما با افزایش قیمت‌ها موافقت می‌کردیم.
وی درادامه در پاسخ به این سوال که آیا این سخنان به منزله آن است که پدیده‌ای به‌نام آزادسازی قیمت‌ها نخواهیم داشت؟ اظهار کرد: چیزی به این مفهوم داریم. اما خیلی آن را به هدفمند‌شدن یارانه‌ها ربط ندهیم. ما حتی قبلا هم بحث واگذاری تنظیم بازار به اصناف یا قیمت‌گذاری به انجمن‌ها را داشتیم.
این‌ها قبلا شروع شده بود و در زمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها این فرآیند واگذاری قیمت‌گذاری مقداری متوقف شد تا قیمت‌ها در تثبیت بمانند وهدفمند‌شدن با موفقیت انجام شود و سپس دوباره به همان فضا برویم.
خروج سازمان حمایت از قیمت‌گذاری
وی تصریح کرد: اکنون دوباره به این ادبیات برگشتیم و به‌زودی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تفاهم‌نامه‌ای را با انجمنی امضا می‌کند که چگونه بتواند خودش را از قیمت‌گذاری بیرون بیاورد.
غضنفری در پاسخ به این سوال که این اتفاق تا چه زمانی طول خواهد کشید؟ اظهار کرد: به نظرم توافقات اولیه آن شده و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تا پایان امسال هرچند از کلیه کالاها بیرون نمی‌آید، اما ممکن است از سه یا چهار شاخه بیرون بیاید.
دخالت دولت به تنظیم بازار کمک نمی‌کند
وی با تایید اینکه سازمان حمایت در نهایت از کار قیمت‌گذاری کلیه اقلام خارج خواهد شد، افزود: مگر اینکه کالایی جنبه کمبود یا نیاز ملی پیدا کند و نیاز به حضور دولت در بالای سر آن باشد که بازار آن را تنظیم کند.
من هم موافق هستم که انجمن‌ها، تشکل‌ها، گروه‌های خود تولید‌کننده‌ها و مصرف‌کنندگان مثلا در قیمت شیر باید به یک توافقاتی برسند. دخالت ما خیلی کمک نمی‌کند. ممکن است در بخش نیاز باشد که ما پنج‌ماه مدیریتی داشته باشیم، اما بهترین توافق، توافق درون سیستمی است که اجزای سیستم به توافق برسند.
حالا اگر ظلم شود، فرض بر اینکه دامداران بگویند صنایع لبنی از ما ارزان می‌خرند و ما دچار آسیب می‌شویم ممکن است دولت مکانیزمی را در نظر بگیرد که با کمکش این اتفاق رخ ندهد.
این مقام مسئول تصریح کرد: ما دوست داریم جریان تنظیم بازار و قیمت‌گذاری در یک فرآیند طبیعی شکل بگیرد، اما معمولا فرآیند‌های غیرطبیعی بروز می‌کند. مثلا یک دفعه سیب‌زمینی کم و قیمت آن سرسام‌آور میشود. دولت که نمی‌تواند فقط نگاه کند، بلکه باید وارداتی صورت بگیرد. آن وقت دولت یا تعرفه را تنظیم می‌کند یا اینکه سقف واردات را برمی‌دارد یا با بازرسی با احتکار‌کننده برخورد می‌کند.
گرسنگی نظام توزیع
غضنفری در ادامه با بکارگیری تعبیر گرسنگی نظام توزیع در این مورد توضیح داد: گاهی ما دچار گرسنگی نظام توزیع می‌شویم.
گرسنگی نظام توزیع، یعنی اینکه یک کالایی به وفور وجود دارد و نظام توزیع هم آن را توزیع می‌کند اما چند ماه بعد آن کالا به شدت دچار کمبود میشود و نظام توزیع به سختی آن را تامین می‌کند و به سختی هم به دست مصرف‌کننده می‌رساند اما این را می‌داند اگر به دست مصرف‌کننده بدهد و خودش بخواهد بخرد دیگر از آن کالا موجود نیست. پس به تدریج خوداحتکاری در خودش شکل می‌گیرد.
وی با طرح این سوال که گرسنگی نظام توزیع چه زمانی است؟ افزود: گرسنگی نظام توزیع وقتی است که ما حتی تامین را شروع می‌کنیم و از کالای مدنظر به اندازه کافی در بازار می‌ریزیم اما همچنان چون نظام توزیع فکر می‌کند اگر برگردد دیگر از آن کالا نیست مقداری را پیش خود نگه می‌دارد تا فضا برگردد.
وی یادآور شد: در این شرایط که گرسنگی نظام توزیع شکل می‌گیرد، دولت باید مداخله کند و ببیند کجاها این شکل گرفته است.
ملاک صادرات غیرنفتی ارزش‌افزوده است
وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد حذف کالاهایی مانند فرش و پسته از لیست ۱۰ قلم عمده صادرات ایران توضیح داد: محصولات پایه کشاورزی هر ساله این‌گونه بوده‌اند. هر چند صادرات این کالاها سودآور است، اما این گروه کالاها یک مشکل دارند و آن این است که سال آور و نیاور دارند. یعنی به دلیل باران یا کود و سموم افزایش یا کاهش می‌یابند. در واقع مانند صنعت نیستند که با هزینه‌کردن مطمئن باشید اهداف مدنظر محقق خواهد شد.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه پارامتر‌های اثر‌گذار فعلا از کنترل خارج هستند، ما هر سال این نوسان را داشتیم. اما مجموع صادرات، در شش ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته۳۰ درصد افزایش داشته که نشان می‌دهد عملکرد صادراتی ما خوب بوده است. با وجود این، درباره آن واژه غیرصادراتی نیاز است یک اصلاح عبارتی انجام دهیم، نه اینکه بخواهیم واژگان را عوض کنیم.
غضنفری با طرح این سوال که معنای دقیق صادرات غیرنفتی چیست؟ افزود: طراحان این واژه تاکید بر این داشته‌اند که صادرات با ارزش‌افزوده بالاتر داشته باشیم. مفهوم دقیق‌تر آن این است که چقدر صادرات با ارزش افزوده بالا داشته‌ایم؟
ما اگر فرآورده‌های نفتی را در داخل کشور پردازش و فرآوری کنیم و فرآیند بیشتری روی آن‌ها انجام دهیم، آن وقت ارزش‌افزوده بیشتری نصیب ما خواهد شد. مانند صنایع پایین دستی پتروشیمی که آن هم به نوعی صادرات با ارزش افزوده بالاست و می‌تواند در خانواده غیرنفتی‌ها قرار بگیرد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه در صادرات غیرنفتی منظور واقعی ارزش افزوده بالاست، اظهار کرد: چون ما به منابعی مانند نفت و گاز دسترسی داریم که اگر بخواهیم در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری کنیم و این منابع را با فرآوری بالاتری به فروش برسانیم این کار برای کشور ما مزیت دارد.
وی در این مورد به صنایع پایین‌دستی پتروشیمی اشاره کرد که به گفته او، هرچند پایه این اقلام پتروشیمی است اما وقتی فرآوری روی آن‌ها صورت می‌گیرد ارزش‌افزوده بالایی دارند.
بودجه یک میلیاردی برای تبلیغات فرش
غضنفری در مورد صادرات فرش هم با تایید بالا‌بودن ارزش‌افزوده این کالای صادراتی بیان کرد: فرش از یک سو به دلایل فرهنگی برای ما مهم است و از سوی دیگر اشتغال‌زایی خوبی هم دارد. ما نباید بگوییم فرش از اولویت ما خارج شود.
وی با تاکید بر اینکه فرش باید در اولویت صادرات ایران باشد، اظهار کرد: از آنجایی که فرش همه مشخصه‌های لازم برای صادرات را دارد، به همین دلیل ما حتی با درخواست مرکز ملی فرش برای انعقاد قرار‌دادی برای تبلیغات فرش موافقت کردیم که در فاز اول آن یک میلیارد تومان بودجه پیش‌بینی شده است.
به گفته غضنفری، صادرات فرش ایران سالانه در حد ۴۰۰ یا ۵۰۰ میلیون دلار است که رقم خوبی محسوب میشود.
وی با تایید اینکه فاصله کالاها از نفت در پرداخت جوایز صادراتی اولویت مهمی محسوب میشود، افزود: این موضوع به منزله آن است که کالاهایی که ارزش‌افزوده بیشتری داشته باشند، جوایز صادراتی بیشتری هم دریافت خواهند کرد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه در مورد انتقال صنایع پایین‌دستی پتروشیمی‌به بخش صنعت کشور هم گفت: یکی از دلایلی که ما سراغ این موضوع رفتیم، این بود که تکمیل حلقه‌های پایین‌دستی دارای ارزش‌افزوده بالاست که البته هنوز هم این بخش در وزارت نفت مانده است و این مباحثات منجر به تغییر نشد.
وی خاطرنشان کرد: به ما وعده این کار را دادند، اما عملاً موفق به اخذ مصوبه قانونی در این مورد نشدیم.