خورنا طرح ۵۵۰ هزار هکتاری فرصت چشمگیری برای افزایش اشتغال و توسعه استان محسوب می شود که در کنار آن بیم هایی در رابطه با عملیات اجرایی آن وجود دارد.

به گزارش خوزنیوز، در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری یا طرح مقام معظم رهبری که قبلا موسوم به طرح ۸۰۰هزار هکتاری بود، قرار شد با توجه به مرغوبیت و قابلیت کشت زمین ها در استان خوزستان، از میان چهار میلیون هکتار زمینی که در خوزستان وجود دارد و با یک احیاء مجدد قابل کشت است، ۸۰۰ هزار هکتار احیا شود.

اما در اواخر دولت قبل، متولیان طرح در وزارت جهاد کشاورزی احیای کل ۸۰۰ هزار هکتار را ناممکن دانستند و آن را به ۵۵۰ هزار هکتار تعدیل کردند که از این مقدار، ۵۰ هزار هکتار از اراضی در استان ایلام واقع شده بود.

طرح ۵۵۰ هزار هکتاری که بزرگترین طرح کشاورزی کشور است، ۶٫۵ برابر طرح توسعه نیشکر وسعت دارد که در چهار هزار هکتار اجرا شد.

با توجه به اهمیت ویژه این طرح و اعتبار قابل توجهی که در نتیجه آن وارد استان می شود، اجرای درست طرح می تواند منافع زیادی برای استان و مردم استان داشته باشد؛ این در حالی است که برخی از جوانب طرح ازسوی کارشناسان مورد انتقاد قراردارد.

دشت شمال شرق اهواز، محل آب های شور

یکی از مناطقی که در این طرح اراضی آن مورد احیا قرار می گیرد دشت شمال شرق اهواز است. در این اراضی آب های زیرزمینی شور، به دلیل نزدیکی به سطح زمین، تبخیر شده و با پوشاندن سطح زمین، باعث شوری خاک می شوند. درواقع مشکل عمده اراضی طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، وجود همین آب های زیرزمینی است؛ به طوری که کیفیت خاک بسیار مناسب است اما خاک به دلیل وجود آب های زیرزمینی نزدیک به سطح، عملکرد مطلوب خود را ازدست می دهد.

مهندس مشهدی مدیر حوزه کارون در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری می گوید: دشت شمال شرق اهواز شامل اراضی مناطق ملاثانی و ویس است که از این میان، پروژه ویس پنج هزار و ۲۰۰ هزار هکتار و پروژه ملاثانی دوهزار و ۸۴۵ هکتار وسعت دارد.

وی از اقدامات این حوزه را مکانیزه کردن کشت، مهندسی کردن قطعات، یکپارچه سازی اراضی، تعیین وضعیت مالکیت پیش از اجرای کشت و هندسی سازی قطعات زمین می داند و می افزاید: در این اراضی به دلیل اجرای کانال و زهکش، مقداری پرتی زمین داریم که این میزان باید میان کشاورزان صاحب زمین سرشکن شود؛ درغیراین صورت برای یک متر زمین هم شاهد درگیری خواهیم بود.

مشهدی تاکید کرد: برای این قبیل موارد در کارگاه های پروژه، کارگروه اجتماعی داریم و با هماهنگی کشاورزان، مسائل را برطرف می کنیم.

آب شور مزارع وارد تالاب بی پناه شادگان می شود

وی ادامه داد: مجموع آب شوری که از زیر زمین جمع می شود در کولکتورهای روباز تخلیه، وارد زهکش های درجه دو شده و پس از آن به زهکش اصلی می ریزد. در مرحله بعد این آب های شور جمع شده به کانال سنتی (نهر ماله)  و سپس تالاب شادگان شده و در نهایت به خلیج فارس می ریزد.

این در حالی است که ورود این آب شور به تالاب شادگان بدون بررسی های کارشناسانه و زیست محیطی انجام می شود و ممکن است منجر به شورتر شدن آن و ازبین رفتن حیات در تالاب گردد.

کارشناسان جهادنصر در پاسخ به واکنش خبرنگاران دررابطه با عواقب ورود آب شور به تالاب عذر دیگری آورده و می گویند: این آب همیشه وارد تالاب شادگان نمی شود و گاهی نیز وارد رودخانه کارون می شود و رودخانه حالت خودپالایی دارد.

ازسوی دیگر این مشکل می تواند با ایجاد یک تصفیه خانه کوچک به فرصت چشمگیری بدل شود و درکنار هزینه های گزافی که هرروزه در این طرح هزینه می شود، با تخصیص هزینه ای معقول، هزینه و نیروی دوچندانی را که برای انتقال آب از نقاط دوردست صرف می شود تقلیل دهد. اما کارشناسان جهادنصر این اقدام را در حیطه وظایف شرکت نمی دانند و آن را مربوط به وزارت نیرو می شمارند.

همچنین شرکت جهادنصر به دلیل نیاز به کانالت و به منظور صرفه جویی در هزینه ها، در محل پروژه ویس اقدام به ایجاد کارخانه تولید کانالت نموده است. مشهدی می گوید: در این پروژه ۱۶۷ کیلومتر کانالت باید احداث کنیم که روزانه در این کارخانه ۲۵۰ متر کانالت تولید می شود.

وی می افزاید: در این کارخانه ۱۲۵ نیرو بطور مستقیم کار می کنند و ۹۵ درصد این نیروها بومی هستند.

اما مثل هر صنعت دیگری، این کارخانه نیز بدون عواقب زیست محیطی نیست و متاسفانه پسماند حاصل از این کارخانه در مجاورت مزارع کشاورزی همان منطقه تخلیه می شود. خود مسئولان ادعا دارند این کارخانه هیچ نوع پسماندی در پی ندارد اما مشاهدات خلاف این را نشان می داد.

طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، فقط طرح احیای اراضی نیست!

بازدید خبرنگاران و مشاهدات مبنی بر آن بود که تمام مزارعی که عملیات تسطیح و ایجاد زهکش در آن ها انجام می شود از قبل در دست کشاورز بوده و موات محسوب نمی شود. با توجه به آن که با اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، قرار بوده ۵۰۰ هزار هکتار اراضی جدید به زمین های کشاورزی استان خوزستان افزوده شود، خبرنگار خوزنیوز از مدیر حوزه کارون دررابطه با نوع اراضی که مورد احیا قرار می گیرد پرسید که پاسخ این بود: «پنجاه درصد کار ما بهبود اراضی و پنجاه درصد دیگر احیاست.» این به آن معناست که حتی اگر نقل قول ایشان صددرصد دقیق باشد، وعده هایی که دررابطه با طرح بیان می شود چندان قابل استناد نیست.

یک کشاورز که در همین منطقه بی توجه به رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی و مسئولان در حال چیدن سبزی از زمین خود است به خبرنگار می گوید: «هنوز روی زمین من هیچ کاری انجام نشده است.» دلیل را که از او می پرسیم می گوید: «مجریان طرح باید پیش از فصل کشت به من اخطار می دادند و ندادند؛ وقتی به من اطلاع دادند که هزینه گزافی برای زمین خود خرج و آن را آماده کشت کرده بودم.»

از او مشکل اصلی زمینش را پرسیدیم که پاسخ می گیریم: «مشکل ما ناهمواری زمین است که باعث افت محصول می شود. زمین نیاز به تسطیح دارد. حتی اگر تا برج شش هم به ما اطلاع می دادند خوب بود اما ندادند و رفت تا سال آینده.»

این کشاورز مشکل دیگر طرح را جابجا شدن زمین ها دانسته و می گوید: «خود من به عنوان کسی که ۲۲ هکتار زمین دارد مایل به جابجایی نیستم و اراضی من موقعیت خوبی از لحاظ نزدیکی به آب دارد؛ در حالی که اگر زمین های خود را به دست مجریان طرح بسپارم ناچار به جابجایی خواهم شد.»

پروژه بعدی که از آن بازدید کردیم پروژه ۱۴ هزار هکتاری میان آب بود. در این پروژه ماشین آلات مختلف درحال ایجاد زهکش بودند و به نقل از کرم زاده مشاور طرح این سایت، عملیات ایجاد زهکش ها در این منطقه ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

به گفته کارشناسان طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، مزارعی که مورد احیا قرار می گیرد سه ماهه به کشاورزان تحویل داده می شود و میزان مشارکت کشاورزان در هزینه ها، ۱۵ درصد است و ۸۵ درصد باقی را دولت پرداخت می کند.

مدیرعامل موسسه جهادنصر کشور: مطالعات طرح انجام شده و تمام ارزیابی های زیست محیطی در آن لحاظ شده است

به گزارش خبرنگار خوزنیوز، یداله شمایلی در نشست خبری که در همین رابطه در موسسه جهاد نصر در اهواز برگزارشد اظهارکرد: طرح ۵۵۰ هزار هکتاری احیاء زمین های کشاورزی استان خوزستان و ایلام در سال ۷۵ و با سفر رهبری به خوزستان مصوب شد.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر کشور افزود: در سال های گذشته طرح ساخت چند سد و همچنین ایجاد بخشی از شبکه های اصلی و فرعی آبیاری و زهکشی اجرایی شد اما این اقدامات به دلیل کمبود اعتبارات پیشرفت خوبی نداشت. اما در سال ۸۹ اجرای این طرح به موسسه جهاد نصر سپرده شد که در ابتدا مقرر شد این طرح در قالب ۸۰۰ هزار هکتار اجرایی شود و به دلیل برخی مسایل این طرح به ۵۵۰ هزار هکتار کاهش یافت.

وی افزود: به دلیل نبود اعتبارات لازم در پنج سال نخست تنها ۱۱۰ هزار هکتار از این اراضی احیا شد؛ اما پس از استقرار دولت یازدهم و توجه جدی رییس جمهور به بخش کشاورزی در اولین سفر خود به استان، دستور اجرایی و عملیاتی شدن این طرح به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد.

شمایلی یادآورشد: طرح مزبور با تامین اعتبار ۱٫۵ میلیارد دلاری از محل منابع صندوق توسعه ملی شتاب بیشتری گرفت و تاکنون ۶۰۰ میلیون دلار از این مبلغ تخصیص داده شده است.

مدیرعامل موسسه جهادنصر ادامه داد: در گام نخست با پیگیری های وزیر جهاد کشاورزی از محل فاینانس داخلی مبلغ ۸۹۰ میلیارد ریال اعتبار به این طرح اختصاص داده شد که استفاده از فاینانس و ال سی داخلی برای نخستین بار در کشور برای این طرح اجرا شد. هم چنین به موازات اختصاص این اعتبار ،استفاده از اعتبارات فاینانس کشور چین نیز در شواری اقتصاد کشور به تصویب رسید که از این محل نیز اعتباری معادل ۱۰ میلیارد و ۸۸۰ میلیون یوان چین به این طرح اختصاص داده شد.

وی عنوان کرد: از این میزان اعتبار تخصیص داده شده نیز تاکنون ۲۵۰ میلیون دلار معادل ۶ هزار و ۳۴۰ میلیارد ریال از طریق بانک ملی به ریال تبدیل شده و برای اختصاص به این طرح به بانک کشاورزی داده شد که پنج هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال آن بر اساس صورت حساب ها پرداخت شده است.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر در خصوص مراحل اجرایی این پروژه در استان خوزستان گفت: بر اساس اعتبار یک و نیم میلیارد دلاری باید در پایان مدت تعهد داده شده، کار احیاء ۲۴۰ هزار هکتار از این اراضی به اتمام برسد.

شمایلی افزود: تا پایان سال ٩٢ توسط این موسسه ٧۵ هزار هکتار از این طرح جهت احیا، آماده سازی شده است و تاکنون ۹۷ هزار و ۵۰۰ هکتار شبکه فرعی، ۹۱ هزار هکتار زه کش زیرزمینی و ۵۰ هزار هکتار تجهیز و نوسازی در اراضی مستعد کشاورزی استان انجام شده است.

وی بیان کرد: در قالب این طرح باید ماهانه سه تا چهار هزار هکتار کار انجام شود که این میزان باید به هفت تا هشت هزار هکتار در ماه برسد. امیدواریم از بهمن ماه امسال بتوانیم با تجهیز کارگاه ها به این میزان کار برسیم.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر افزود: اکنون ۳۸ پیمانکار در حال اجرای این طرح هستند که ۲۲ پیمانکار آن بومی هستند و تعداد شش هزار و ۳۰۰ نفر نیز به صورت مستقیم و غیر مستقیم در این پروژه مشغول به کار شده اند که ٨٨ درصد آنها بومی هستند و امیدواریم این میزان در ماههای دی، بهمن و اسفند به بیش از ١٠ هزار نفر برسد.

شمایلی تاکیدکرد: تولیدات طرح ۵۵۰ هزار هکتاری میتواند شامل انواع زراعی، باغی و صنایع جانبی کشاورزی باشد و پیشبینی می کنیم با برای ۴۰۰ هزار نفر شغل ایجاد شود. ازسوی دیگر با اجرای طرح، ۹ و نیم تن به تولیدات باغی و زراعی کشاورزی استان و کشور افزوده می شود و درآمد کشاورزان استان نیز بیش از ۲۰ میلیارد ریال افزایش خواهد یافت.

وی عنوان کرد: ایجاد فرصت استفاده و به کارگیری از ظرفیتهای بالقوه کشاورزی استانهای خوزستان و ایلام، استفاده از آبهای قابل استحصال در پایاب سدهای منطقه با توجه به امکان استفاده از ۷ سد و دشتهای وسیع و حاصلخیز منطقه، استفاده از ظرفیت سرمایه گذاری انجام شده در بالادست شبکههای فرعی، افزایش تولیدات کشاورزی و سطح زیرکشت محصولات آبی، ایجاد قطب کشاورزی در منطقه و توسعه اقتصادی و اجتماعی در راستای توسعه پایدار، ایجاد اشتغال پایدار و افزایش درآمد شاغلین بخش کشاورزی از اهداف اقتصادی این طرح است.

همکاری خوب کشاورزان در طرح

وی با اشاره به همکاری های مردم در اجرای این پروژه در استان گفت: در ابتدا تصور می شد برای اجرای طرح ۵۰۰ هزار هکتاری در خوزستان مقاومت هایی وجود داشته باشد اما تاکنون مردم بیشترین همکاری ها را با مجریان طرح داشته اند.

مدیرعامل موسسه جهاد نصر ادامهداد: همچنین از اهداف اجتماعی طرح نیز میتوان به سازماندهی و جلوگیری از مهاجرتهای روستایی و کاهش حاشیه نشینی در شهرها، تعامل و ارتباط با بهرهبرداران به منظور کاهش تنشها و تعارضات، جلب مشارکت حداکثری مردم در اجرای پروژه ها و نیازسنجی، امکانسنجی، سازماندهی و توانمندسازی تشکلهای بهرهبردار به منظور حفظ، نگهداری و بهرهبرداری از شبکه ها اشاره کرد.

شمایلی با اشاره به این که باید پیش از واگذاری زمین ها به بهره برداران کلاس های توجیهی برای کشاورزان برگزار شود افزود: در این خصوص باید برنامه ریزی های لازم انجام شده و از اکنون نظام های بهره برداری در استان تشکیل شود.

وی بیان کرد: فعالیت جهاد نصر در این طرح شامل ایجاد شبکههای آبیاری و زهکشی زیرزمینی و تجهیز و نوسازی اراضی میشود که در پروژه باید ۵۵٠ هزار هکتار شبکه فرعی آبیاری، ۴١٢ هزار هکتار زهکش زیرزمینی و ۵١۶ هزار و ١٩۵ هکتار تجهیز و نوسازی صورت بگیرد.

وزارت نیرو، مسئول اجرای کار شبکه های اصلی است

شمایلی با بیان این که وزارت نیرو بر اساس دستور رئیس جمهوری و معاون اول دولت ملکف شده که تمامی آب مورد نیاز این طرح را تامین کند تاکیدکرد: وزارت نیرو نیز در این طرح مسوول اجرای شبکه های اصلی است و این موسسه تنها در زمین هایی کار اجرای شبکه های فرعی و زهکشی را انجام می دهد که وزارت نیرو کار اجرای شبکه اصلی را انجام داده باشد.

مدیرعامل موسسه جهاد نصر کشور در خصوص وضعیت زه آب های این طرح گفت: مطالعات جمع آوری زه آب های طرح ۵۵۰ هزار هکتار توسط وزارت نیرو انجام شده و تمامی ارزیابی های زیست محیطی نیز در این مطالعات لحاظ شده است.

وی پیرامون واگذاری زمین ها به بهره برداران افزود: مقرر شده با اتمام کار در هر یک هزار هکتار، این مقدار از اراضی از سوی جهاد کشاورزی در اختیار بهره برداران قرارداده شود.

شمایلی گفت: شورای راهبری این طرح به ریاست وزیر جهادکشاورزی تشکیل شده است که در جلسات آن، موضوعات طرح مورد بررسی و پیگیری قرار میگیرد.

شمایلی بیانکرد: دولت در هر هکتار این طرح ٢۵ تا ٣٠ میلیون تومان اعتبار تخصیص داده و این کمک بزرگی است و در مجموع این طرح به عنوان بزرگترین پروژه کشاورزی کشور مطرح و در حال اجرا است.

وی با بیان اینکه وظیفه موسسه جهاد نصر در این طرح احداث زیرساختهای کشاورزی است، خاطرنشانکرد: هماکنون در حال انجام مذاکراتی هستیم که مسایلی همچون آموزش و بازایابی محصولات کشاورزی دنبال شود.

جاهایی که امکان داشته باشد از لوله استفاده میکنیم

مدیرعامل موسسه جهاد نصر درباره تخصیص آب جهت اجرای این طرح نیز گفت: ما باید استفاده از روشهای آبیاری نوین شامل کم فشار و تحت فشار و یا تغییر الگوی کشت را در دستور کار قرار دهیم.

وی درباره مناطقی که تحت پوشش این طرح قرار میگیرند، اظهارکرد: در ایلام منطقه دهلران و در استان خوزستان ١٧ تا ١٨ شهرستان در این طرح جای دارند. البته برخی شهرهای خوزستان شامل مسجدسلیمان، ایذه، باغملک و لالی مشمول این طرح نمیشوند که به دنبال این هستیم تا این شهرها و نقاط محروم استان را نیز تحت پوشش این طرح قرار دهیم.

شمایلی درباره اینکه چرا با وجود تبخیر بالای آب از کانالت در اجرای طرح استفاده می شود، تصریح کرد: جاهایی که امکان داشته باشد از لوله استفاده میکنیم اما در اکثر مناطق استفاده از لوله امکانپذیر نیست و ما از کانالت استفاده میکنیم.

وی ادامه داد: در کل ما تکمیل کننده کار وزارت نیرو هستیم و کار ما یک کار تکمیلی است. ما جاهایی کار میکنیم که شبکه اصلی را وزارت نیرو ساخته و یا در حال ساخت دارد.

شمایلی بیانکرد: این طرح یک فرصت تاریخی و استثنایی برای خوزستان است که باید مشخصات و اهداف آن توسط رسانهها به مردم منتقل شود تا مردم بدانند.

وی افزود: میزان اعتبار سال ٩٢ حدود ٢١۶ میلیارد تومان بود که ١٠٠ درصد آن جذب و دریافت شد. مجموع مناقصات سالگذشته ٣٢ مناقصه و در سال جاری ٣٧ مناقصه بود و تعداد قراردادهای منعقد شده تا پایان سال ٩٢ در سطح ١٧۵ هزار هکتار بوده است و پروژههای در دست اجرا تاکنون ٢٧٠ هزار هکتار میباشد.

مدیرعامل جهاد نصر اظهارکرد: از ابتدای امسال تاکنون میزان کار انجام شده بیش از ۲۲ هزار هکتار است که با احتساب حجم کار انجام شده قبلی جمعا کار انجام شده به ٩٧ هزار هکتار میرسد که این مساله پیشرفت ۶۵ درصدی نسبت به کل طرح را نشان میدهد.

در کنار نویدبخش بودن کلی طرح ۵۵۰ هزار هکتاری، بیم هایی که دررابطه با تخصیص آب به همه اراضی طرح وجود دارد، مدیریت پسماند، مدیریت آب شور جمع آوری شده از زیر زمین، لزوم ایجاد صنایع تبدیلی در کنار افزایش محصولات در خوزستان و نیز لزوم ایجاد سیستم آبیاری نوین برای جلوگیری از تبخیر آب، صحت آمار و ارقامی که از ایجاد اشتغال و افزایش محصولات ارائه می شود با انتقاداتی روبروست و بیم آن می رود با وجود تمام تلاش ها، از فرصت منحصربفردی که برای خوزستان به وجود آمده بهرمندی صددرصد حاصل نشود.

اقدام موسسه جهاد نصر به منظور بازدید خبرنگاران رسانه های کشور را از طرح به فال نیک می گیریم و امیدواریم با ایجاد فضای شفاف اطلاع رسانی و پرسش و پاسخ، کیفیت عملیات اجرایی طرح روزبروز بهبود یابد و در کنار مردم استان، همه مردم کشور از محاسن و مزایای طرح بهره مند گردند.

منبع / خوزنیوز