خورنا رودخانه کارون که شاهرگ اصلی زندگی در خوزستان است، در سال‌های اخیر آنقدر ضعیف و خشک شده که ستون فقرات آن معلوم بوده و همین امر خوزستانی‌ها را نسبت به حیات کارون حساس کرده است.

کارون تنهـا رودخانه قابل کشتیرانی کشورمان است که با آبهای بین المللی ارتباط دارد. این رودخانه پرآب ترین و بلندترین رودخانه ایران است که ۹۵۰ کیلومتر طول دارد و مساحت آبریز آن شش هزار کیلومتر مربع است. سرچشمه کارون، زردکوه چهارمحال و بختیاری است که پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم در منطقه‌ای به نام گتوند، وارد دشت خوزستان می‌شود.

رودخانه کارون به غیراز مواهب بسیار فراوان آن مانند تامین آب آشامیدنی و کشاورزی و در مواردی هم تامین برق مصرفی مردم، بستری مناسب برای جذب سرمایه گذاری و ایجاد اماکن تفریحی پررونق است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند ایران از طریق کارون و حمل و نقل دریایی که ارزان ترین نوع حمل و نقل کالا در جهان به شمار می رود، می تواند تجارت را رونق بخشد. این درحالی است که هم اکنون این رودخانه حیاتی، براثر کم توجهی دچار کاهش دبی و آلودگی شده است به همین مناسبت کنفرانس علمی رودخانه کارون نشست خبری پیش از ظهر امروز با حضور اعضای هیئت علمی دانشگاه ها در سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان برگزار کرد که در ان به معرفی و بررسی چالش های رودخانه کارون پرداخته شد.

شهرداری ها با کنفرانس علمی کارون همکاری ندارند

در ابتدای جلسه محمد بافقی زاده، مدیر امور علمی کنفرانس، اظهار کرد: در کنفرانس علمی کارون محورهای مختلفی از جمله کشاورزی، توسعه روستایی، بهداشت، اقتصاد، حقوق، فرهنگ سکونت، محیط زیست، اقلیم، سازه های آبی، گردشگری و… را پوشش می دهیم.

وی ادامه داد: هدف از این کنفرانس ارائه راه حل هایی در جهت برطرف کردن چالش های رودخانه کارون است و همچنین یک کنفرانس کاملا علمی و متشکل از دانشگاهیان نهادی است و خروجی آن را در مرحله اجرا خواهیم دید.

مدیر امور علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون با اشاره به اینکه با مدیران سازمان ها و ادارات مرتبط با رودخانه کارون ارتباط برقرار کردیم تصریح کرد: از زمان شروع کار کنفرانس تا کنون ۱۳۲ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها در کمیته کنفرانس عضو شده اند.

وی با تاکید بر اینکه ما قصد به چالش کشیدن هیچ کس را نداریم و هدفمان کاملا علمی است عنوان کرد: بسیاری از سازمان دست دوستی به سوی ما دراز کردند اما متاسفانه برخی از ادارات همکاری لازم را نداشتند مانند شهرداری ها که با رودخانه کارون ارتباط نزدیکی دارند کاملا به کنفرانس بی اعتنا هستند.

کشت برنج و پرورش ماهی در دل کویر افتخار نیست

مهدی نور زاده حداد،عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، با تاکید بر اینکه بحث انتقال آب کارون رویکرد علمی ندارد اظهار کرد: در چند روز گذشته تبلیغات وسیعی در صدا و سیما در خصوص جاری شدن آب در زاینده رود و خوشحالی ناشی از آن صورت گرفت واینکه تالاب گاوخونی از این طریق تغذیه می شود و از خشک شدن نجات خواهد یافت.

وی ادامه داد: اگر حجم آب رودهانه کارون کاهش یابد تالاب هورالعظیم و تالاب بین المللی شادگان با مشکل مواجه خواهند شد، این تالاب ها از نظر زیست محیطی، اکولوژیک، اقتصادی و کاهش فشار ریزگردها تاثیرگذاز هستند و اهمیت ان ها بیش از گاوخونی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور خوزستان خاطر نشان کرد: اگر کاهش آب کارون را داشته باشیم آب خلیج فارس شور و وارد مسیر کارون می شود و در نتیجه شوری اراضی کشاورزی را به دنبال دارد.

وی به سه طرح بزرگ پرورش ماهی در پایین دست کارون اشاره کرد و گفت: منبع تغذیه این مراکز پرورش ماهی رودخانه کارون است و کم شدن حجم آب این رودخانه ان ها را با مشکل مواجه می کند در حالی که در اصفهان برنج کشت می شود و در یزد مراکز پرورش ماهی راه اندازی شده است آیا افتخار است که در دل کویر کار غیرحرفه ای انجام دهیم؟

کارون ۱۰ تا ۲۰ برابر بیش از دریاچه ارومیه اهمیت دارد

مهدی اسدی لور، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، در ادامه این نشست به اجرای طرح کشاورزی ۵۵۰ هزار هکتاری در خوزستان اشاره کرد و گفت:  این طرح از محل اعتبارات رهبری در حال اجرا است و ۷۵ هزار هکتار آن اجرایی شده است حال اگر به منابع آب دست بزنیم تکلیف این طرح چه می شود.

وی با بیان اینکه این طرح از نظر اشتغال زایی و افزایش تولیدات کشاورزی یک سرمایه برای خوزستان است تصریح کرد: در حال حاضر ۸۲۵ هزار هکتار سطح زیر کشت، برداشت از رودخانه کارون داریم که کوچکترین برداشت از ان منابع و مصارف  را در بخش کشاورزی به خطر می اندازد.

اسدی لور به دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: برای احیای دریاچه ارومیه تبلیغات وسیعی صورت می گیرد و تیم های تبلیغاتی را از ژاپن می آورند این در حالی است که رودخانه کارون ۱۰ تا ۲۰ برابر دریاچه ارومیه اهمیت دارد و تغییر در منابع آن به کشاورزان ضرر می زند در حالی که دریاچه ارومیه تنها برای خود ذی نفع است.

کارون المان هویت بخش خوزستان است

سپس علی حسین جلیلیان، عضو هیئت علمی کنفرانس علمی رودخانه کارون، از کارون به عنوان یک هویت المان طبیعی یاد کرد و گفت: ما به دنبال مقصر و اینکه چه کسی یا سازمانی باعث شده است این منبع عظیم آبی و المان هویت بخش خوزستان با مخاطره مواجه شود نیستیم.

وی ادامه داد: بسیاری از کشورها شرایطی مانند ما را تجربه کرده اند و شاید شرایطی بدتر از رودخانه کارون ما داشتند در واقع رودخانه ها قربانی صنعتی شدن هستند.

جلیلیان با اشاره به اینکه ما درک درستی از محیط پیرامون خود نداریم و به همین دلیل تعامل سازنده با ان برقرار نمی کنیم عنوان کرد: ما با بی تدبیری در صنعتی شدن هویت المان های طبیعی را از بین می بریم و مرگ زود رس این المان ها را باعث می شویم.

ارائه راهکارهای کارشناسی سازمان ها ی مردم نهاد خوزستان برای عدم انتقال آب کارون

بهنام کرمی، مدیر عامل شرکت سروستان سازان، با انتقاد از اینکه در فضای مجازی و رسانه های کاغذی صفحه ای متعلق با محیطزیست را نمی بینیم اظهار کرد: زمانی که سازمان ها مردم نهاد به وجود آمدند نسبت به کنش ها به وجود امده رفتار واکنشی از خود نشان می دادند، یعنی بعد از یک اتفاق برای احقاق حق آن اقدام می کردند.

وی در این خصوص اضافه کرد: اما بعدها دریافتند که باید این رفتار باید از جنبه اعتراض به فعالیت ها شروع کنند و نگذارند کنشی به وجود آید که بخواهند واکنش نشان دهند.

جلیلیان با بیان اینکه برای انتقال آب از سرشاخه های کارون دلایل علمی ارائه داده اند که به این دلایل باید آب به اصفهان انتقال داده شود عنوان کرد: حال سازمان های مردم نهاد خوزستان وظیفه داند راهکارهایی کارشناسی ارائه دهند که چرا این کار نباید صورت گیرد.

کشاورزی خوزستان از نظر پایداری وضعیت مناسبی ندارد

در ادامه احمد رضا عمانی، عضو کمیته ملی کنفرانس رودخانه کارون، به بررسی مدیریت پایدار منابع آب رودخانه کارون پرداخت و اظهار کرد: مسائل و مشکلات بسیاری دست به گریبان رودخانه کارون است و علاوه بر آلاینده های شهری و صنعتی یکی از مسائل اساسی که کارون را تحت تاثیر قرار داده کشاورزی است.

وی با بیان اینکه بخش کشاورزی خوزستان از نظر پایداری در وضعیت مناسبی نیست تصریح کرد: نتیجه عدم پایداری در کشاورزی، آلودگی محیطزیست است، استفاده از کودهای شیمیایی که ارزان در دسترس عموم کشاورزان قرار می گیرد در اثر تبدیل به نیترات عامل اصلی سرطان است که از طریق زهاب های کشاورزی وارد رودخانه کارون می شود.

عمانی اضافه کرد: استفاده از سموم جهت دفع آفات کشاورزی که از طریق پساب های کشاورزی وارد رودخانه کارون می شود، کم خونی و آسیب به کلیه ها را به دنبال دارد.

وی خاطر نشان کرد: در تحلیل پایداری نظام زراعی گندم کاران خوزستان به این نتیجه رسیدیم که دو درصد از کشاورزان رعایت می کنند ۲۶ درصد تقریبا و ۷۰ درصد ناپایدار هستند، این رفتارهای اکولوژیک خطرناک باعث پایین امدن کیفیت آب رودخانه کارون می شود ما نیاز به یک عظم عظیم مدیریتی برای برطرف کردن آن داریم.

انتقال آب بین حوضه ای باعث افزایش غلظت آلاینده های موجود در آب می شود

به گزارش مهر، هادی معاضد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران، رودخانه کارون را از نظر چالش های زیست محیطی بررسی کرد و گفت: ما روی کمیت آب رودخانه کارون بسیار بحث می کنیم اما باید بدانیم که کمیت تاثیر مستقیمی بر روی کیفیت آب دارد.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه آلاینده های بسیاری از جمله فاضلاب های شهری و صنعتی بدون تصفیه به صورت نقطه ای و گسترده  وارد رودخانه کارون می شوند باعث افزایش نیترات موجود در آب می شوند و در نتیجه اثرات نامطلوبی بر کیفیت آب دارد.

معاضد با بیان اینکه انتقال آب بین حوضه ای اثرات نامطلوبی بر روی غلظت آلاینده ها می گذارد عنوان کرد: کاهش دبی آب رودخانه افزایش آلاینده ها را به دنبال دارد و اثر، زمانی بیشتر می شود که خشکسالی هم داشته باشیم.

وی خاطر نشان کرد: تصفیه فاضلاب بدون تصفیه برای رودخانه کارون خطرناک است ما تنها یک تصفیه خانه برای تصفیه فاضلاب های شهری داریم که جوابگوی ۱۹۶ هزار نفر است در حالی که اهواز بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد یعنی ۱۵ درصد فاضلاب ها تصقیه می شود.

انجام ارزیابی راهبردی و ارزیابی توان در طرح های انتقال آب

نعمت الله جعفرزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران،  با تاکید بر اینکه باید به پتانسیل های رودخانه توجه شود  اظهار کرد: ما باید پتانسیل های توسعه کارون را در حیطه گردشگری، شهرنشینی، کشاورزی، خدمات و صنعت بشناسیم و نقش کارون در کاهش آلاینده ها را بدانیم و اینکه  پتانسیل کارون در پیشگیری از پس زدن آب شور خلیج همیشه فارس چقدر است.

وی با بیان اینکه نقش کارون و پتانسیل آن در حفظ حقوق ایران در رودخانه مرزی اروند را باید بدانیم عنوان کرد: ما باید بدانیم که اگر آب رودخانه کارون را  کم کردیم  تا چه اندازه مدعی در  رودخانه اروند پیدا خواهد شد و بسیار از نظر امنیت ملی مهم است.

جعفرزاده به نقش پتانسیل کارون در تبدیل به یکی از میراث های طبیعی و ملی ایران اشاره کرد و افزود:  وقتی که کوه البرز و سرو  ابرقو به یک میراث طبیعی و ملی تبدیل می شوند و  حمایت برای خود ایجاد می کنند کارون که بر بسترش تمدن ایران ایجاد شده چه کم دارد و باید پیگیر تبدیلش به میراث طبیعی و ملی شویم.

وی محدودیت های رودخانه کارون را کاهش آورد آب رودخانه ،توان خودپالایی رودخانه، افزایش احتمالی رسوب گذاری و افزایش شورشدگی و ناپایداری دانست و تصریح کرد: باید به رودخانه کارون نگاه ملی داشته باشیم بدون مقصر کردن به فکر نجات کارون باشیم لازم است مطالعات آمایش سرزمین فارغ از نگاه استانی انجام شود که متاسفانه انجام نشده است، استان هایی که در حوزه آبریز رودخانه کارون قرار دارند هرکدام برای خود مطالعه کرده و هرکدام می گویند مقداری از آب کارون را به ما بدهید.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران  خاطر نشان کرد: درطرح های انتقال،  بزرگترین مسئله ای که باید حمایت شود این است که طرح های انتقال زمانی انجام شود که ارزیابی راهبردی و ارزیابی توان در رابطه با طرح های انتقال صورت گرفته شود اگر این دو مطالعه روی تمام طرح های انتقال اجباری شود طرح انتقالی که ضرر می زند انجام نخواهد شد.

تالاب های شادگان و هورالعظیم به رودخانه کارون وابسته هستند

اشرف جزایری یکی دیگر از اعضای کمیته علمی رودخانه کارون نیز اظهار کرد: اهمیت کارون بر هیچ کس پوشیده نیست و جای تاسف دارد که بارها بی مهری و کم لطفی نسبت به مسائل زیست محیطی در کشور و خورستان صورت گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه اجازه ندهیم مسائل زیست محیطی تبدیل به فاجعه شود عنوان کرد: رودخانه کارون با ۶۲ هزار کیلومتر مربع وسعت اهمیت زیادی دارد و تالاب های شادگان و هورالعظیم به رودخانه کارون وابسته هستند.

جزایری خاطر نشان کرد: با توجه به کاهش نزولات جوی شاهد کاهش دبی رودخانه کارون هستیم که این پدیده کاهش کیفیت آب را به دنبال دارد و باید فکری برای فاضلاب های شهری، صنعتی، بیمارستانی و.. که وارد رودخانه کارون می شود کرد.

وی با بیان اینکه از سال ۱۳۷۶ براساس قانون باید در هنگام اجرای یک پروژه اثرات زیست محیطی آن اجرا شود تصریح کرد: آیا اکنون برای پروژه های طرح های توسعه ای ارزیابی به صورت واقعی را انجام داده ایم.

از بین رفتن بسیاری از گونه های ماهی در آب های کارون

فروغ پاپهن، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، با انتقاد از اینکه هیچ گاه به نیروگاه ها که آب های گرم خود را وارد آب های بزرگ مانند کارون می کنند توجه نکرده ایم اظهارکرد: این آب هاب گرم باعث می شوند که اکوسیستم به هم بریزد و آب های نواحی به دلیل تغییر در ویژگی های شیمیایی آب به صورت کویر در می آید و ما دیگر جمعیت ماهی را نخواهیم داشت.

وی ادامه داد: در رودخانه کارون جهت بررسی گونه های ماهی تحقیقاتی را انجام می دهیم که متاسفانه بسیاری از گونه های ماهی به دلیل آلودگی و کم بودن حجم آب از بین رفته و یا مهاجرت کرده اند و فاجعه آن زمانی است که به سمت کرخه می رویم و می بینیم که اکثر گونه های ماهی در آب های خوزستان از بین رفته اند.

پاپهن خاطر نشان کرد: از بین رفتن گونه های ماهی یک معضل اقتصادی است زیرا زمانی که یک گونه ماهی از بین می رود ماهیگیر آن نیز بیکار می شود.

انتقال آب برای کشت برنج غیرعادلانه است

در ادامه فریدون رادمنش عضو کمیته علمی رودخانه کارون، به بررسی تغییرات آب دهی و خشکسالی رودخانه کارون پرداخت و گفت: ایران از نظر اقلیم خشک و نیمه خشک است و فقط بخش کوچکی از کشور جز ناحیه مرطوب است بررسی های انجام شده نشان می دهد که بارش در ایران یک سوم بارش جهانی است بنابراین باید بپذیریم که یک کشور خشک هستیم.

وی عنوان کرد: رودخانه کارون رگ حیاتی و شریان زندگی در استان است و امروز به سبب خشکسالی یک دوران سخت را پشت سر می گذارد و حال با این شرایط آب این رودخانه باید در جایی مصرف شود که بازدهی بیشتری دارد.

رادمنش با بیان اینکه ما باید به دنبال راهکارهای مناسب برای بالا بردن بهره وری از آب باشیم تصریح کرد: صرف هزینه های فراوان برا ی انتقال آب راهکار مناسبی نیست البته اگر در حد معقول و برای شرب باشد می پذیریم اما اینکه آب کارون را انتقال دهند تا در اصفهان برنج کاشته شود غیر عادلانه و غیرمنطقی است.

منبع مهر