خورنادر راستای بررسی «نقش اقوام در فرایند توسعه فرهنگی استان” نشست هم اندیشی جمعی از فعالان فرهنگی ،اساتید دانشگاه و صاحب نظران با(همایون قنواتی) مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان و دبیر شورای فرهنگ عمومی شامگاه دیروز چهارشنبه در سالن کنفرانس این اداره کل برگزار و مباحث مهمی در این راستا از سوی شرکت کنندگان

به گزارش خورنا به نقل از عصر ما در راستای بررسی «نقش اقوام در فرایند توسعه فرهنگی استان” نشست هم اندیشی جمعی از فعالان فرهنگی ،اساتید دانشگاه و صاحب نظران با “همایون قنواتی” مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان و دبیر شورای فرهنگ عمومی شامگاه دیروز چهارشنبه در سالن کنفرانس این اداره کل برگزار و مباحث مهمی در این راستا از سوی شرکت کنندگان در نشست مطرح گردید.به گزارش خبرنگار عصرمادر آغاز این نشست همایون قنواتی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقدیر از برگزار کنندگان و شرکت کنندگان در مقدمه ای کوتاه گفت:اگر نگاهی گذار به وضعیت فرهنگی استان بیافکنیم متاسفانه شاخص های فرهنگی استان ما مطلوب نیست و در جاهایی نگران کننده است.در روابط اجتماعی و حتی در مسائل دینی نیز شاخص ها در استان خوب نیست.وی افزود:برای بهبود این وضعیت باید برنامه ریزی کرد ولی بر این باور هستم که باید از کارهای نمایشی و تبلیغاتی اجتناب کرد.
دکتر خمیسی:یکی از چالش های توسعه فرهنگی موجود در استان “قوم هراسی ” است.

در ادامه آقای دکتر خمیسی از صاحب نظران و فعالان فرهنگی استان با طرح یک موضوع علمی خواهان گفت: قوم یعنی گروهی که اعضای آن، ازهویت فرهنگی مشترک خودآگاهی دارندوخود را از نظر فرهنگی متمایز از گروهبندی های دیگر در جامعه می دانندودیگران نیز آنها را همین گونه در نظر می آورند.در واقع گروه قومی از طریق شناخت “دیگران”تعریف می شود.دیگران دوست،دیگران رقیب،دیگران دشمن یا نقیض.از این رو قومیت از جنس فرهنگ است و فرهنگ هم امری آموختنی است.بنابراین قومیت پدیده ای اجتماعی است یعنی قایم به جامعه است.اما در خوزستان علیرغم اینکه قومیت یک مساله فرهنگی است اما تحت تاثیر نگاه امنیتی است.

خمیسی اظهار داشت:مفاهیم ملت و ملیت درارتباط تنگاتنگ با مفاهیم گروه قومی و قومیت هستند اما در جوامع سیاسی بار معنایی متفاوتی را القا می‌کند. مردمی که از یک قوم هستند و قومیت مشابه دارند ممکن است درکشورهای مختلف زندگی کنند و بنابراین ملیت متفاوت داشته باشند. سیستم دولتی هر کشور ملیت آن کشور را مشخص می‌کنند و اغلب کشورها دارای ملیت خاص خود هستند اما همه جوامع هم همگن و یکنواخت نیستند. برخی از جوامع از چند ملیت مختلف تشکیل شده‌اند

این کارشناس فرهنگی استان در تبیین محتوای قومیت گفت:محتوای قومیت ،یعنی محتوای باورها ،ارزشها و هنجارها تنها بر پایه تبار یا زبان یا پوشش مشترک نیست،در عرصه سیاسی هم ممکن است پدیده قومیت شکل بگیرد.مذهب نیز ممکن است مبنای قومیت باشد.لذا این تصور که قومیت صرفا مربوط و محدود به زبان یا تبار مشترک است امر نادرستی است.امروز ما در عرصه سیاسی ایران نه تنها شاهد قومیت و گروههای قومی هستیم که قوم گرایی تنش آفرین را هم شاهدیم.یکی از مشکلات توسعه فرهنگی نوع نگرش برخی مدیران به مقوله قومیت است که باید مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد.

دکتر خمیسی افزود:در واقع چنین نیست که بخشی از جمعییت را قومی و بخش دیگری را غیر قومی تعریف کنیم.این تعریف ربطی به واقعیت ندارد.قومیت صفتی است برای همه جمعیت در محدوده دولت – ملتها. اماملاک های تقسیم احاد جامعه به گروههای قومی متفاوت است.همچنان که می توان پیازها را بر اساس ملاک های متفاوت از قبیل رنگ،اندازه،مزه،محل کاشت،زمان برداشت به اقسام گوناگون تقسیم کرد.جمعیت یک جامعه هم بر اساس ملاک های متفاوت قابل تقسیم به اقوام است.براساس باورها و ارزشهای دینی، مردم ساکن درایران شامل اقوام مسیحی،یهودی،مسلمان و زرتشتی است.براساس زبان شامل کرد،لر،ترک،عرب،گیلک و…است.براساس تبار یا اجداد،سادات و غیر سادات یا ایرانی و انیرانی.با این وصف روابط قومی در برخی شرایط منشا تنش و کشکمش در جامعه خواهد بود.وقتی منابع موجود به شکل تبعیض آمیز توزیع شوند و دسترسی افراد به این امور تابع عضویت و یا نزدیکی به قوم خاصی باشد،احساسات جمعی تاب تحمل این وضع را نداشته و اعتراض و اقدام معترضانه خود را علنی می کنند.گاهی نیز مکن است گروههای قومی بیش از آن که شایسته هستند، طلب کنند و این نیز منشا مشکلات متعدد در جامعه خواهد شد.

خمیسی افزود: یکی دیگر از چالش های فرهنگی موجود در استان “قوم هراسی ” است.این پدیده در سال های اخیر تاثیر فراوانی بر کارکرد مدیران محلی استان های نظیر خوزستان گذاشته است.که برخلاف رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و تاکید مسئولان عالی رتبه نظام است.نکته دیگر احساس تبعیض و محرومیت در اینگونه نقاط جمعیتی است بطور نمونه قسمت عمده قوم عرب در استان خوزستان ساکن هستند اما احساس محرومیت می کنند .این مردم حدود ۱۱ هزار شهید را تقدیم دفاع از حریم اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی در راستای امتثال امر ولی فقیه شان نمودند و برخی مرومیت بویژه در توزیع مناصب شایسته این مردم دلداده اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نیست.وی در پایان گفت:متاسفانه در استان ما متولی خاصی برای مقوله اقوام وجود ندارد و از این جهت بسیاری از مباحث ،مطالبات و پیشنهادات ضمانت اجرایی پیدا نمی کند

حلالی : ما پایه گذار انقلابی هستیم که داعیه جهانی شدن را دارد پس باید نگاه فراخ به اقوام در آن گسترش یابد

در ادامه این نشست امید حلالی مدیر مسئول روزنامه فرهنگ جنوب با تشکر از دست اندرکاران این نشست به تبیین مساله ملت سازی پرداخت و گفت:اصطلاح ملت سازی در دهه های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰، در میان اندیشمندان علوم سیاسی که رهیافتی تاریخی داشتند، رواج یافت. نظریه ملت سازی، نخست به منظور توصیف فرآیندهای انسجام و پیوستگی ملی که منجر به استقرار دولت ـ ملت های مدرن که از اشکال متنوع سنتی دولت ها مثل دولت های فئودالی و پادشاهی، دولت های کلیسایی و امپراتوری متمایز است، به کار رفته است. دولت‌های ما قبل مدرن و سنتی از جوامع مجزا با فرهنگهای محلی در لایه‌های پایین جامعه و ساختار دولتی مجزا و دور از مردم در لایه‌های بالای جامعه، تشکیل شده بودند. این دولت‌ها به جمع‌آوری مالیات‌ها و برقراری نظم قانع بودند. در جریان « ملت سازی» این دو حیطه به یکدیگر نزدیک شده و روابط صمیمی میان آنها برقرار شد. اعضای اجتماعات محلی از طریق آموزش و مشارکت سیاسی وارد جامعه بزرگ‌تر شدند. از سوی دیگر حاکمان دولتی، با ارایه خدمات وسیع و گسترش شبکه اجتماعی منسجم، حقوق و تکالیف خود را نسبت به اعضای جامعه گسترش دادند. پیروان پادشاه آرام آرام و به طور نامحسوس به شهروندان دولت ـ ملت تبدیل شدند. فرهنگهای محلی و وفاداری به پادشاه از بین رفت یا اهمیت سیاسی خود را با جایگزین شدن وفاداری نسبت به دولت، از دست داد. یک مدل ملت سازی را متشکل از چهار جنبه متمایز تحلیلی نشان می‌دهد. در اروپای غربی این جنبه‌ها معمولا با نظمی کم و بیش مشابه به دنبال هم آمده‌اند. بنابراین آنها را نه تنها می‌توان به عنوان جنبه‌ها بلکه مراحل ملت سازی نیز ملاحضه کرد.

اولین مرحله منجر به یکسان سازی اقتصادی و فرهنگی در سطح نخبگان می‌شود. مرحله دوم بخش بزرگ‌تری از توده‌ها را از طریق اعزام به خدمت و ثبت نام در مدارس اجباری به درون نظام می‌آورد. رشد سریع رسانه‌های عمومی راه‌هایی برای ارتباط مستقیم بین نخبگان مرکزی و افرادی که در پیرامون قرار دارند ایجاد کرد و احساس هویت فراگیری با نظام سیاسی را ایجاد کرد. در مرحله سوم، توده‌ها به مشارکت فعال در قلمرو سیاسی نظام فراخوانده شدند و سرانجام در آخرین مرحله دستگاه اجرایی دولت گسترش یافت. خدمات رفاهی عمومی ایجاد شد و خط‌مشی‌های فراگیر ملی برای برابری شرایط اقتصادی طراحی شد.در دولت – ملت‌های قدیمی اولین مرحله این فرایند در قرون وسطی آغاز شد و تا انقلاب فرانسه طول کشید. در‌حالی که غیرممکن است دقیقاً مشخص شود که چه زمانی فرایند ملت سازی کامل می‌شود، اما مطمئنا چندین قرن طول می‌کشد. در شکل ایده‌آل خود هر مرحله زمانی به وجود می‌آید که مرحله قبل مسیر خود را طی کرده باشد. «روکن»‌ معتقد است که این مساله باعث می‌شود امکان آشوب و فروپاشی اجتماعی پایین بیاید

حلالی در ادامه گفت: دولت سازی» نیز فرآیندی است که از طریق آن، رابطه بین دولت و مردم تنظیم شده، در قالب ساختارهای مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اساسا حقوقی تعریف و نهادینه می شود.قطع نظر از مبانی نظری ملت سازی، به لحاظ جغرافیای تاریخی،ایران در منطقه حساسی قرار گرفته است؛ از یکسو به شبه قاره هند، از سوی دیگر، به آسیای مرکزی و چین و از سمت دیگر به آسیای غربی مرتبط است.همواره سد محکمی در مقابل مهاجمان بوده است.متاسفانه پروژه ملت سازی در ایران سالهاست که معطل شده است.مدیر مسول سایت شوشان افزود: نخبگان اقوام باید نقش تاریخی خود را در جهت قدرتمندسازی نهادهای عمومی و پاسداری از آنها ایفا کنند.باید بیاد داشته باشیم که استان خوزستان از فقدان اتاق فکر بشدت رنج می برد. البته در نظام اجرایی شورای فرهنگ عمومی بعنوان اتاق فکر استان ها تدبیر شده است که از ظرفیت آن بدرستی استفاده نمی شود.وی به محرومیت اقوام نیز اشاره کرد و گفت: محرومیت قوم عرب در استان خوزستان بیش از سایر اقوام است و مدیران استان و کشور باید به سمت استفاده از توان این قوم حرکت کنند.ما پایه گذار انقلابی هستیم که داعیه جهانی شدن را دارد پس باید نگاه فراخ به اقوام در آن گسترش یابد.

عبدالوهاب سیلاوی :همه ما ایرانیان به اسلام و تشیع افتخار و دلبستگی داشته و از این منظر همه فرهنگ واحدی بنام اسلام داریم

در ادامه نشست عبدالوهاب سیلاوی از حقوق دانان استان خوزستان با اشاره به سیاست های نظام مقدس جمهوری اسلامی و مفاد قانون اساسی و رهنمودهای مقام معظم رهبری گفت:نظام اسلامی براساس محتوای دینی نگاه یکسانی به همه اقوام دارد و جالب اینکه در قانون اساسی ما “زبان عربی” بعنوان زبان قرآن دومین زبان رسمی کشور شناخته شده است و در طول ۳۵ سال اخیر نگاه کلان جمهوری اسلامی به اقوام گوناگون اینگونه بوده است.این حقوق دان برجسته استان خوزستان افزود:اما متاسفانه عملکرد استان ها نسبت به موضع رسمی نظام متفاوت است.امروز بخشی از اقوام ما در برخی عرصه احساس تبعیض می کنند که باید از رهگذر اجرای سیاست ” تبعیض مثبت” و توجه بیشتر به نقاط محروم این احساس را زدود.عبدالوهاب سیلاوی افزود: همه ما ایرانیان به اسلام و تشیع افتخار و دلبستگی داشته و در واقع از این منظر همه فرهنگ واحدی داریم و آن اسلام است اما با زبان های متفاوت بیان می شود.بطور نمونه مشعشعیان در خوزستان پایه گذار نخستین دولت شیعی هستند و امروز عرب های خوزستان پیوند تاریخی با تشیع دارند و فرهنگ آنها جلوه زیبای مکتب اهل بیت (ع) است.وی اظهار داشت:باید به اقوام اجازه داد تا جلوه های زیبای فرهنگ شان را با زبان خود بیان کنند .

فروغی نیا:مهمترین انگیزه در تبدیل مساله قومیت از یک “فرصت” به “تهدید” احساس تبعیض است

سپس آقای غلامرضا فروغی نیا مدیرمسول روزنامه صبح کارون و از نویسندگان استان سخنان خود را با یک پرسش آغاز کرد و گفت:همه باید تکلیف خود را با این مقوله روشن کنند،اصولا وجود اقوام در یک منطقه « فرصت » یا « تهدید» تلقی می شود؟ بدون تردید در ذیل مساله اقوام و پیگیری مطالبات آنها در آینده تحولاتی رخ خواهد داد.چه زمانی طرح مساله اقوام و خواسته های آنان می تواند فرصت و چه زمانی تبدیل به تهددید می شود؟

طی ۵۰ سال گذشته این مساله در جوامع گوناگون وجود داشته و باعث تحولات گسترده سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی شده است.جنگ بالکان نشان داد مساله قومیت می تواند مانند یک آتش زیر خاکستر همیشه وجود داشته باشد .رفراندوم اسکاتلند یا اوکراین و تجزیه سودان به دو کشور شمال و جنوبی تقریبا همه ناشی از مساله قومیت است.در هر شکل نمی توان صورت مساله را پاک نمود پس باید مطالبات قومی را حل کرد.فروغی در ادامه اظهار داشت:مهمترین انگیزه در تبدیل قومیت از یک فرصت به تهدید احساس تبعیض است.لذا بنظر می رسد مهمترین فرصت برای اقوام ما فرصت اقتصادی است.مردم ما باید از جهت اقتصادی احساس کنند که درآمد دارند.در خوزستان ۴۰ بانک وجود دارد که مجموعا ۷۵ درصد منابع مالی و سرمایه مردم را از این استان خارج می کنند و این امر می تواند منجر به تبعیض گردد.وی در پایان به رخ نمایی این تبعیض در حوزه سیاسی و بافت قدرت اشاره و گفت:در حوزه قدرت اقوام خوزستانی فقط شمخانی و رضایی را دارند و در این عرصه سهم ما بدرستی تامین نشده است.

عبدالله نژاد:برگزاری جشنواره رسانه ای اقوام از سوی ارشاد اسلامی می تواند حرکت تازه و قابل توجهی در این زمینه باشد

همچنین در این نشست علیرضا عبدالله نژاد سردبیر سایت خبری شوشان در سخنان کوتاهی گفت:مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی نخستین کسی است که پا در این عرصه مهم نهاد و حضور ایشان در این نشست قابل تقدیر و بنوعی شجاعانه است.عبدالله نژاد خواهان تداوم اینگونه نشست ها و نیز تبلور نتایج آنها در برنامه ها و فعالیت های اجرایی گردید و اظهار داشت:برگزاری جشنواره رسانه ای اقوام از سوی ارشاد اسلامی می تواند حرکت تازه و قابل توجهی در این زمینه باشد.البته پرداختن به موسیقی اقوام نیز می تواند حس میهن پرستی را در میان آنان تقویت کند.

نیک سرشت:ارشاد اسلامی باید در جایگاه دفاع از مردم باشد.

در بخشی از این جلسه عبدالرحمن نیک سرشت از فعالان رسانه گفت:دولت ها در ایران همیشه تمرکزگرا بوده و اصولا بدنبال پذیرش جایگاه اقوام نیستند.مساله خودروهای پلاک اروند و ایستادگی دولت مرکزی در برابر عالی ترین مقام اجرایی استان مثال خوبی برای شناخت حاکمیت تفکر تمرکزگرا بر مقدرات کشور و تقابل آن با مطالبات منطقه ای است.نیک سرشت به مساله تخریب فرهنگسرای علاالدین اشاره کرد و گفت: چرا باید فرهنگسرای علاالدین توسط یک مدیر استانی تخریب گردد.ارشاد اسلامی باید در جایگاه دفاع از مردم باشد.

صالح بیگی:موضوع فرهنگی استان و چگونگی نگرش به به اقوام و تبیین راههای گسترش اتحاد بین آنها از وظایف ارشاد است.

همچنین آقای صالح بیگی فرماندار سابق هفتگل از جمله مسایل مهم در حوزه اقوام را اتحاد و یکپارچگی قومیت ها دانست و گفت: درزمان حاضر ، اتحاد اقوام در جامعه ایران نه تنها فضیلت بلکه یک ضرورت اساسی است وایران اسلامی در شرایط فعلی ، باتوجه به روند کنشهای کشورهای غربی در قبال ایران مخصوصاً در مورد مسئله هسته ای بیش از پیش نیازمند اتحاد آحاد مردم و دفاع آنها از وکلای خود در دولت اسلامی است. لازم به ذکر است اتحادی که در این نوشته مورد بحث است نه تنها یک اتحاد نظری صرف نیست بلکه منظور وحدتی پایدار بین اقوام مختلفمی باشد که بتواند به خودی خود توطئه های ننگین دشمن را دفع نموده وراهگشای اعتلای جمهوری اسلامی باشد و این وحدت اقوام هنگامی حاصل می شود که تمام آنها احساس کرامت وعزت کنند و درچشم نظام حاکم ، باحق مساوی نگریسته شوند چرا که هرگونه شکاف در میان اقوام ملت می تواند به پراکندگی وسستی اتحاد ملی بینجامد. امروزه دشمن به خوبی می داند که دیگر سلاح نظامی و یا اقتصادی مخصوصا درمورد ایران کار ساز نیست لذا با یک رویکرد فرهنگی ، حساس ترین نقطه وحدت امت را نشانه رفته است و آن همان اختلاف افکنی در میان اقوام ایرانی است.وی در پایان ضمن بیان برخی تجارب خود در این زمینه گفت:موضوع فرهنگی استان و چگونگی نگرش به به اقوام و تبیین راههای گسترش اتحاد بین آنها از وظایف ارشاد است.

همچنین در نشست آقایان عادل عکرش ،یونس صالح بیگی ، افشاری بابادی ،آلبوشوکه و زرشناس به بیان دیدگاههای خود در خضوص محورهای جلسه پرداختند.در این جلسه حاج حسین براتی معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل ارشاد اسلامی نیز حضور داشت.