نوید قائدی  – خورنا طبق مواد قانون تبصره ۱۳ بودجه کل کشور در دولت گذشته مقرر بود سهم حمل و نقل عمومی در جابجایی های درون شهری به ۷۵ درصد در  برسد که آرزوی بس بزرگی بود و البته دست یافتنی بشرط اینکه برنامه ریزی های کارشناسی در این حوزه انجام می شد. عوامل زیادی در موفقیت سیستم های حمل و نقل عمومی دخیل می باشند که بطور کلی می توان آنها را به سه بخش مهم شامل مجموعه سیاست گذاریهای کلان دولت در بعد حمل و نقل عمومی، برنامه های استانی و درون شهری تقسیم نمود. در شهری مانند.

اهواز و حومه با حدود ۲ میلیون سفر در طول روز که تقرباً ۸۰ درصد سفرها  بصورت موتوری انجام می گیرند باید برنامه ریزیهای منسجم و کلاسیکی را داشت تا بتوان سهم حمل و نقل عمومی را بالا برد. در تقسیم بندی های انواع مدهای حمل و نقل شهر اهواز نقش مسافرکشهای شخصی ، انواع تاکسی ها و در نهایت اتوبوس و مینی بوس بسیار پر رنگ است که باید برای هر کدام از این مدها بطور مجزا برنامه داشت.

البته بدلیل عدم ساماندهی مناسب، خودروهای شخصی بالاترین سهم جابجایی را دارند که باید بدنبال دلایل آن بود. هدف در این نوشتار بررسی یکی از دلایل مهم و شاید مهمترین عامل در عدم اقبال سیستم های حمل و نقل عمومی می باشد که می توان در تاکسی های زرد شهری،خودروهای ساماندهی شده، آژانس های سرویس ،مینی بوس ها و خصوصاً اتوبوس ها آن را لمس نمود و آن خرابی و عدم استفاده از سیستم تهویه مطبوع یا به اصطلاح کولر می باشد.در شهری مانند اهواز که میانگین دما در حدود ۸ ماه سال بالای ۴۵ درجه و بعضی روزها رطوبت بالای ۹۰ درصد می باشد  و چند سالی است گرد و غبار  هم بدان اضافه گردیده یقیناً فعال بودن کولر خودروها الزامی است و به جرات می توان گفت بدون داشتن سیستم تهویه مطبوع  توفیق حمل و نقل عمومی امکان پذیر نخواهد بود.

اگر در گرما و شرجی مرداد یا شهریور اهواز شهروندی قصد داشته باشد برای انجام امور اداری از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده نماید که اکثراً  هم فاقد کولر می باشند چه اتفاقی خواهد افتاد ، حتماً بعد از نیم ساعت مانند این است که چندین سطل آب روی آن ریخته اند، اگر از مسئولین استان و شهر اهواز تقاضا شود برای شرکت در جلسات اداری یک نوبت از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده نمایند جواب آنها چه خواهد بود؟

در حالی که در کلیپ های شبکه های اجتماعی دیده می شود نخست وزیر انگلیس برای رفتن به اداراتی خاص در ساعاتی از روز از مترو استفاده می نماید قصد ذکر مثال نیست زیرا با کنکاش در شبکه اینترنت موارد بسیار زیادی را می توان یافت. لازم است بررسی نمود که مردم نسبت به مشکلات حمل و نقل عمومی چه دیدگاهی دارند و آیا با میل و رغبت از این سیستم استفاده می نمایند یا به اجبار است، موانع و تنگناهای کار کجاست و چرا افراد بیشتری راغب به استفاده از این سیستم ها نیستند؟ همچنین نیاز است شنیده شود مالکان خودروهای حمل و نقل عمومی مانند تاکسی یا مسئولین اتوبوسرانی چه می گویند، این جواب ها کلید هایی است که اگر صادقانه گفته شوند باید بدنبال آنها بود تا بتوان گره های کور این مشکلات را یافت و برای حل آنان برنامه ریزی و کار کارشناسی نمود.

در بررسی مشکلات کولر خودروهای سواری، مینی بوس ها و اتوبوس های بخش خصوصی که مالکیت بنوعی با راننده است مهمترین رکن  می تواند حرفها و نظرات رانندگان و بهره بردارن باشد ولی در اتوبوسهای بخش ملکی مدیران سازمان اتوبوسرانی باید مورد کنکاش قرار گیرند البته این بررسی ها باید توسط افراد خبره و متخصص انجام شود تا بتوانند حقایق و مشکلات فنی را رصد نمایند ولی تهیه گزارش ها و گفتار غیر کارشناسی نمی تواند چاره کار باشد، البته در این نوشتار قصد بر این نیست که با متولیان حمل و نقل یا رانندگان و بهره بردارن نشست هایی برقرار گردد تا توضیحاتی ارائه دهند بلکه سعی بر این است تا با عنایت به تجربیات گذشته جمع بندی مختصری در باب مشکلات مذکور بعمل آمده و ذکر گردد شاید مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد.

چند سالی است اکثر خودروهای بکارگیری شده در سیستم های حمل و نقل عمومی اعم از سبک و سنگین ساخت داخل می باشند که متاسفانه این خودروها کیفیت و دوام کافی را ندارند و دارای نواقص و عیوب فنی فراوان می باشند که یکی از این عیوب مشکل کولر آنها می باشد.

بطور مثال در تمام دنیا تولید خودروهای مختص سیستم های حمل و نقل درون شهری مجزا بوده و از آپشن های ویژه ای در تولید آنها بهره گیری می نمایند که سیستم تهویه مطبوع یکی از آنها می باشد، متاسفانه در ایران اینگونه نیست و تفاوتی در تولید خودروهای شخصی و خودروهای حمل و نقل عمومی که مجبورند روزانه مسافت های زیادی را طی نماید نیست.

عامل دیگر عدم ثبات در تولید محصولات خودروسازان داخلی است بطور مثال بر روی ۱۲۱ دستگاه اتوبوس زامیاد درون شهری اهواز که تولید یک کارخانه است حدود ۷ مدل کولر نصب شده که اصلاً قابل توجیه نیست زیرا حفظ و نگهداری و تهیه لوازم و قطعات آنها بعد از گذر سالها به سختی انجام می گیرد. بالا رفتن هزینه های حفظ و نگهداری انواع سیستم های تهویه یکی دیگر از مشکلات است بطوری که که طی سنوات گذشته بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ درصد افزایش قیمت داشته اند بطور مثال قیمت کمپرسور های نه چندان مرغوب در بازار ۳ تا ۵ برابر شده است.

همچنین کمبود لوازم و قطعات اصلی در بازار مصرف موضوع مهمی است زیرا جنس های نامرغوب  و تقلبی زیادی در بازار وارد شده که کارایی لازم را ندارند و بوده اند خودروهایی که در طول ماه ۳ بار مورد تعمیری برایشان پیش آمده است و بهره بردار تا حدی توان تعمیر را خواهد داشت و از توان تامین هزینه های بیشتر از حد معمول را نخواهد داشت.

مورد دیگر عدم حفظ و نگهداری صحیح سیستم های تهویه مطبوع است که بیشتر در اتوبوس ها قابل مشاهده است که بنوعی مشکل برنامه ریزی و مدیریت می باشد، عدم اعتبار لازم و کافی جهت تعمیر و نگهداری کولر در اتوبوس ها مورد مهم دیگر قابل لمس است که نیاز به عنایت و توجه ویژه مسئولین خواهد داشت.گاها عدم انتخاب صحیح سیستم سرمایش در خودروها توسط خودروسازان هم مشکل ساز است بطور مثال در شهر اهواز کولر اتوبوس های درون شهری تحت هیچ شرایطی نباید توان خروجی زیر ۳۸ هزار بی تی یو را داشته باشند مگرنه اصلا جوابگوی شرایط اقلیمی موجود نخواهند بود.

گاهاً در خودروهای شخصی مصرف سوخت دلیل بازدارنده در استفاده از کولر خواهد بود که نیاز به اعمال مدیریت از جانب تاکسیرانی خواهد داشت البته در آژانس های سرویس هم وضعیت بهتری حاکم نیست و به جرات می توان گفت تا ۵۰ درصد خودروهای آنان فاقد کولر می باشند که بطور تعمدی توسط راننده روشن نمی گردد تا از طریق مشتری درخواست و هزینه بیشتری را اخذ نمایند.

در کل دلایل عدم توفیق و بکارگیری و استفاده مطلوب از سیستم های سرمایشی در شهر اهواز در خودروهای سبک و سنگین را می توان در دو حوزه مدیریت نظارت و مدیریت سازمانی تقسیم بندی نمود که نیاز است در هر دو حوزه کارهای کارشناسی ویژه ای بعمل آیدتا نواقص و عیوب کار مشخص گردند، در این میان ذکر مصاحبه از جانب شهردار محترم یا تهیه گزارش روزنامه ای توسط افراد غیر متخصص و گفتارهای کلیشه ای دیگر مسئولین دردی را دوا نخواهد نمود و رفع این مشکل که در واقع اساسی ترین مشکل سیستم حمل و نقل درون شهری اهواز می باشد نیاز به برنامه ریزی و تصمیم گیری های کارشناسی دارد و چنانچه این مهم حل نشود نمی توان انتظار داشت در شهری با داشتن رطوبت هوای بالای ۹۰ درصد و متوسط گرمای ۴۵ درجه در ۸ ماه سال سیستم های حمل و نقل عمومی توفیق چندانی
داشته باشند .