خورنا: خوزستان، از جمله استان های درگیر با پدیده گرد و غبار است و به واسطه موقعیت جغرافیایی این استان، در ۱۰ سال گذشته در مقایسه با دیگر استان های کشور بیشترین آسیب را متحمل شده است.

پای ریزگردها از اوایل دهه ۸۰ کم کم به خوزستان باز شد و در اوایل این دهه، تنها چند روز در سال شاهد افزایش غلظت ذرات معلق در آسمان این استان بودیم. به تدریج و با نزدیک شدن به سال های میانی و پایانی این دهه، غلظت ذرات در آسمان نیز بیشتر و بیشتر شد، به گونه ای که گاه رنگ آسمان شهرهایی مانند اهواز، آبادان و خرمشهر و حتی شهرهای شمالی استان کاملا قهوه ای رنگ و تیره می شد و در برخی روزها نیز که غلظت ذرات معلق در هوا به چندین برابر استاندارد رسید، مدارس، دانشگاه ها و حتی ادارات در خوزستان تعطیل شد.

در سال های گذشته گرد و غبار، مهمان ناخوانده خوزستانی ها بوده و اگرچه تعطیلی پیاپی در این استان، که البته در سال های اخیر دیگر شاهد تعطیلی هم نبوده ایم، به عنوان راهکاری از سوی مسئولان استان به کار گرفته شده، ولی اصل مشکل هنوز حل نشده است.

خشک شدن تالاب های موجود در کشور عراق به دلیل خشکسالی های اخیر و همچنین سدسازی هایی که در کشور ترکیه انجام شده و در نتیجه آن بسیاری از تالاب ها و آبگیرها در عراق خشک شده اند، از جمله عوامل بروز گرد و غبار در ناحیه جنوب غربی ایران و به ویژه استان خوزستان است. زمانی که تالاب ها خشک می شوند، خاک موجود در بستر این تالاب ها بسیار سبک است و با وزش اندک بادی به هوا بلند می شوند، در نتیجه زمانی که جهت وزش باد در عراق به سمت خوزستان باشد، این ریزگردها نیز به راحتی مسافتی طولانی را طی کرده و به کشور ما وارد می شوند.

در گذشته در مناطقی از کشورهای عراق و عربستان، مالچ پاشی انجام می شد؛ مالچ به موادی نفتی گفته می شود که موجب تثبیت شن های روان شده و در نتیجه مانع بروز گرد و غبار می شود. در سال های اخیر و با توجه به مشکلاتی که در کشور عراق وجود داشته، از جمله یورش آمریکا به این کشور، موضوع مالچ پاشی از اولویت کاری مسئولان این کشور خارج شده و در کنار آن با توجه به خشکسالی های اخیر، چشمه های جدیدی از گرد و غبار در منطقه ایجاد شده است.

در سال های اخیر غلظت ریزگردها به حدی افزایش یافته که در برخی روزهای سال تنفس در هوای خوزستان دشوار می شود؛ همچنین این معضل علاوه بر خوزستان، دیگر استان های غربی و مرکزی کشور را نیز درگیر کرده و به تهران هم رسیده است.

“پدیده گرد و غبار معضلی فراملی است و به همکاری همه کشورهای درگیر نیازمند است و نمی توان انتظار داشت در آینده ای نزدیک حل شود”؛ خوزستانی ها این جمله را در سال های اخیر بارها و بارها شنیده اند و پس از سفر مسئولان به خوزستان، در صدر اخبار رسانه های محلی قرار گرفته است. وزارت امور خارجه در دولت دهم موظف شد که موضوع را از طریق روابط دیپلماتیک پیگیری کند و در بازه های زمانی مشخص گزارشی از روند فعالیت خود به مجمع نمایندگان خوزستان ارائه دهد. در زمانی دیگر موضوع پرآب کردن تالاب ها و پروژه های مالچ پاشی در خوزستان مطرح شد و در زمانی دیگر نیز بحث اعطای تسهیلات ویژه به شاغلان در خوزستان به میان آمد؛ ولی مشکل همچنان پابرجاست.

گرد و غبار در سال های گذشته آسیب های فراوانی به خوزستان وارد کرده و میزان ابتلا به بیماری های تنفسی افزیش یافته است. بسیاری از محصولات کشاورزی در این استان آسیب دیدند و تعطیلی های پیاپی نیز قطعا برای اقتصاد خوزستان مضر است. از سال ۹۰ تاکنون اقدامات موثری در زمینه مهار ریزگردها، شامل مالچ پاشی و پرآب کردن تالاب ها انجام شده که توانسته تاحدودی موجب کاهش غلظت گرد و غبار در خوزستان شود، ولی این مشکل به طور کامل حل نشده است و سدسازی هایی که در سال های اخیر انجام شده نیز در کاهش آب رودخانه های استان بی تاثیر نبوده است. حال باید منتظر ماند و دید که معصومه ابتکار، رئیس جدید سازمان حفاظت محیط زیست که در دولت روحانی دوباره این مسئولیت را بر عهده گرفته، در خصوص حل معضل گرد و غبار چه راهکاری را در پیش خواهد گرفت.

وی امروز (شنبه، ۲۳ شهریور) از پیگیری موضوع گرد و غبار در سطح بین الملل خبر داده است. رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به برنامه‌های این سازمان برای مقابله با پدیده ریزگردها گفته که به طور یقین برای موضوع پدیده ریزگردها در سطح بین‌المللی اقدامات لازم را انجام می‌دهیم.

دکتر معصومه ابتکار گفت: یکی از کارهای اصلی ما در این سازمان بازنگری تمام مصوبات پیشین در بخش های مختلف است و به زودی این کار را انجام می دهیم و از منظر حقوقی، قانونی، زیست محیطی برنامه ها را بررسی خواهیم کرد و بعد از آن اقدامات لازم را انجام می دهیم.

وی همچنین با اشاره به برنامه های این سازمان برای مقابله با پدیده ریزگردها به پایگاه اطلاع رسانی دولت گفت: به طور یقین برای موضوع پدیده ریزگردها در سطح بین المللی اقدامات لازم را انجام می دهیم و در جلسه دولت هم این موضوع مطرح شد و در آینده نزدیک برنامه های خود را در این حوزه اجرایی خواهیم کرد.