گاومیشها به مجتمع صنعتی میروند؟
خورنا: پرورش و نگهداری گاومیش به واسطه تولیدات با ارزش آن، نقش بهسزایی در اقتصاد معیشتی پرورشدهندگان ایفا میکند. این دام با ویژگیهای منحصر به فردی که دارد، یعنی استفاده از منابع غذایی کم ارزش، قدرت بالای سازگاری با محیط اطراف و مقاومت در برابر بیماریها و تولیدات شیر و گوشت در مقایسه با سایر دامها از اهمیت بالایی برخوردار است.
خوزستان از مراکز اصلی پرورش گاومیش در کشور محسوب میشود اما اینکه این گاومیشها کجا نگهداری میشوند، جای سوال دارد. از گذشتههای دور تعداد زیادی از گاومیشهای شهر اهواز در منطقهای به نام گاومیشآباد زندگی میکنند و گاومیشهای این منطقه به صورت سنتی و توسط اهالی آن پرورش داده میشوند.
گاومیشآباد یکی از مناطق شهرستان کارون است. منطقهای که در جنوب شرقی و حاشیهرود کارون قرار گرفته و اکثر مردم این منطقه از راه پرورش گاومیش و فرآوردههای حاصل از آن امرار معاش میکنند.
وجود گاومیشها و نمایی ناخوشایند از چهره شهر
متاسفانه پرورش گاومیشها در منطقه گاومیشآباد نمایی ناخوشایند از چهره شهرستان کارون را نشان داده است. نگهداری گاومیشها در مرکز شهر و پرسه زدن این دامها در بلوارها و خیابانهای این شهرستان مشکلات زیادی را برای اهالی منطقه به وجود آورده است.
پرسه گاومیشها در سطح خیابانهای شهر ترافیک سنگینی را ایجاد میکند و این دامها در مسیر تردد وسایل نقلیه قرار گرفته و رانندگان مجبورند دقایقی ایستاده و پس از رد شدن گاومیشها به مسیر خود ادامه دهند.
از سوی دیگر وجود گاومیشها در شهر و نگهداری آنها در محل زندگی مردم مشکلات بهداشتی فراوانی را برای اهالی منطقه به ویژه کودکان آنها ایجاد کرده است. جمعآوری فضولات این دام و انباشت آن در خیابانها و کوچهها انتقال انواع بیماری به مردم را آسان کرده است.
شیوه کنونی پرورش و نگهداری گاومیشها در گاومیشآباد و سایر مناطق دیگر خوزستان سنتی است و عمده شیر گاومیشها در خانهها تولید و به شیوه سنتی تبدیل به فرآوردههای مختلف شده و به بازار عرضه میشود.
۹۰ درصد از جمعیت گاومیشها در استان به وسیله گاومیشداران به صورت خرده و با تعداد گلههای ۱۰ راسی و یا مقداری بیشتر نگهداری میشود که در اکثر موارد به دلیل رعایت نشدن مسائل بهداشتی، کیفیت شیرهای تولیدی حاصل از این گاومیشها کاهش و ضایعات شیر خام حاصل از آن افزایش مییابد.
از جمله اقداماتی که برای خروج گاومیشها از شهر و استفاده بهینه از این منابع شیر و گوشت انجام شده احداث مجتمع گاومیشداری صنعتی در منطقه داوودیه است.
مسول انتقال گاومیشداران به مجتمع صنعتی کیست؟
محمد مشکورزاده، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی خوزستان در این خصوص گفت: مطالعات اولیه مجتمع بزرگ گاومیشداری صنعتی داوودیه در قالب ۳ فاز طراحی شده است. فاز اول این مجتمع ۳۱۲ واحد است که اکنون عملیات اجرایی ۱۳ واحد انجام شده و ۷۰ واحد دیگر در مرحله زیرسازی است. فاز اول این مجتمع ۶ هزار و ۳۹۰ راس ظرفیت دارد.
وی افزود: در مجاورت واحدهای نگهداری گاومیش این مجتمع، ساختمانهایی برای سکونت گاومیشداران احداث شده است. این مجتمع بین شهرستانهای کارون و شادگان است و گاومیشداران این دو شهرستان میتوانند از آن بهرهمند شوند.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی خوزستان با تاکید بر اینکه ما هیچگونه مسولیتی در انتقال گاومیشداران به این مجتمع نداریم و نمیتوانیم آنها را به این کار وادار کنیم، بیانکرد: خارج کردن گاومیشداران از شهر از وظیفه شهرداری و اداره بهداشت شهرستان است و به همین علت ما نمیتوانیم در این خصوص دخالت کنیم. سازمان جهاد کشاورزی در برابر گاومیشداران تعهد دارد که مشکلات مربوط به زیرساختهای مجتمع را حل کند.
مشکورزاده تصریحکرد: تعداد گاومیشهای خوزستان ۱۴۰ هزار راس است و این مجتمع فعلا ظرفیت ۶ هزار و ۳۰۰ راس را دارد. طبق برآوردهای آماری در صورت مستقر شدن گاومیشدارن در مجتمع میتوان بیش از ۵ هزار تن شیرخام به صورت کاملا صنعتی در این مجتمع تولید کنیم که این میزان میتواند سهم بالایی از نیاز استان به شیر خام را تامین کند.
وی ادامهداد: گاومیشداران خوزستان با تولید ۵۰۴ هزار تن شیر در ماه ۲۵ درصد شیر استان را تامین میکنند. همچنین سالانه بیش از ۱۳۰ هزار تن شیر خام گاومیش در خوزستان تولید میشود.
گاومیشداران حاضر به جابهجایی نیستند!
همچنین سیاحی، مدیر جهاد کشاورزی کارون علت عدم خروج گاومیشداران از شهر را عدم تمایل آنها بیانکرد و گفت: گاومیشداران به دنبال راحتی کار خود هستند و چون در شرایط فعلی کنار رودخانه و نزدیک محل زندگی خود میباشند تمایلی به منتقل شدن ندارند. شهرداری اکنون در حال توسعه سواحل رود کارون است و تا چند وقت دیگر گاومیشداران با مشکل مواجه خواهند شد و بنابراین بهتر است از هماکنون به فکر خروج و سکونت در مجتمع باشند.
وی افزود: در حال حاضر تعداد کمی از گاومیشداران در مجتمع گاومیشداری صنعتی احداث شده، مستقر شدهاند و ما در حال حل مشکلات آنها از قبیل ایجاد زیرساختها از جمله آب و برق و سایر خدمات دیگر به مجتمع و محل سکونت آنها هستیم.
مدیر جهاد کشاورزی کارون تصریحکرد: دولت برای کمک به گاومیشداران ۵ میلیون تومان تسهیلات بلاعوض و ۲۰ میلیون تومان تسهیلات از محل صندوق توسعه و حمایت از بخش کشاورزی به آنها داده است. علاوه بر این از محل اعتبارات طرح توسعه کشاوری نیز تسهیلاتی برای این دامداران در نظر گرفته شد است اما متاسفانه گاومیشداران هیچگونه اقدامی جهت دریافت این تسهیلات نمیکنند.
سیاحی با اشاره به تعداد گاومیشهای شهرستان کارون خاطرنشانکرد: جمعیت گاومیشهای این شهرستان ۱۲هزار راس است.
وی عنوانکرد: مجتمع گاومیشداری صنعتی داوودیه در قالب ۳ فاز احداث شده و اکنون بخشی از فاز اول این مجتمع فعال است که میتواند بخش قابل توجهی از گاومیشهای کارون را در خود جای دهد. چنانچه ۲ فاز دیگر مجتمع گاومیشداری صنعتی بهطور کامل راهاندازی شود این مجتمع عملا توانایی نگهداری کلیه گاومیشهای حاشیه کارون و اهواز را خواهد داشت.
مدیر جهادکشاورزی کارون با اشاره به آلودگیهای ناشی از وجود گاومیشها در شهر بیانکرد: همه ما با وجود گاومیشها در شهر مخالفیم زیرا نگهداری گاومیشها در سطح شهر معضلات بهداشتی و زیستمحیطی فراوانی برای ساکنین این شهرستان ایجاد کرده است.
جابهجایی برای گاومیشداران هزینهبر است
از سوی دیگر محمدجواد بهتاش، کارشناس اقتصاد کشاورزی علت عدم خروج گاومیشداران از شهر و مسقر شدن در مجتمع گاومیشداری صنعتی را به دو دلیل اقتصادی و اجتماعی نسبت داده و گفت: به دلیل اینکه مجتمع احداث شده دور از محل زندگی گاومیشداران است آنها احساس میکنند با دوری از خانواده بخش زیادی از نیروی کار که اعضای خانواده است را از دست میدهند. این امر موجب استفاده از نیروهای دیگر و افزایش هزینههای گاومیشداران میشود.
وی ادامهداد: از سوی دیگر این افراد اعتقاد دارند از هر جا که کار خود را شروع کردهاند، همان جا هم موفق هستند و اگر جابهجا شوند دچار چالش میشوند.
این کارشناس افزود: گاومیشداران در صورت جابهجایی باید کلی هزینههای حمل و نقل برای انتقال خوراک دام خود را پرداخت کنند. همچنین واحدهای مجتمع گاومیشداری نیز در ازای اخذ مبالغی به آنان واگذار میشود و باید هزینههای اسکان را پرداخت کنند.
بهتاش خاطرنشانکرد: این مجتمع از نظر اقتصادی دور از بازارهای شهر است و گاومیشداران اگر بخواهند شیر تولیدی را برای فروش به شهر ببرند، به علت نداشتن ماشینهای سردخانهای با مشکل مواجه خواهند شد. از سوی دیگر به دلیل نداشتن تماس مستقیم با خریداران، در دام واسطهها افتاده و متضرر میشوند.
وی اظهارداشت: گاومیشداران بیش از هر چیز به آب روان نیاز دارند و هیچ جایی بهتر از رودهای روان نمیتواند مشکل آنها را حل کند.
گاومیشها فرصتهای سرمایهگذاری هستند که چندین سال است که به حال خود رها شده و به دلیل بیتوجهی، امروز به ناهنجاری تبدیل شدهاند. احساس مسئولیت متولیان، معضل گاومیشهای اهواز و کارون را حل کرده و فرصتی برای استفاده بهینه و پیشرفت اقتصادی در تولید لبنیات را فراهم میکند.
بهطور کلی خروج گاومیشها از شهر علاوه بر دگرگونی نمای شهر، توسعه اقتصادی را از طریق تبدیل تولید لبنیات از شیوه سنتی به صنعتی به ارمغان میآورد.
