مدیریت واحد شهری؛ تشنه واگذاری اختیارات به شهرداری‌ها
خورنا: مدیریت واحد شهری اصطلاح و فرایندی است که نه تنها در سال‌های اخیر بلکه از دهه‌های پیش با توجه به مشکلاتی که بر اساس قوانین و ساختار سازمانی امور شهری در شهر به وجود آمده مطرح و مورد توجه زمامداران بوده و هست.
به گزارش خورنا به نقل از فارس، مدیریت واحد شهری اصطلاح و فرایندی است که نه تنها در سال‌های اخیر بلکه از دهه‌های پیش با توجه به مشکلاتی که بر اساس قوانین و ساختار سازمانی امور شهری در شهر به وجود آمده مطرح و مورد توجه زمامداران بوده و هست و مصداق آن همین بس، که مسائل و مشکلاتی گریبانگیر شهروندان شده است!
شهر به مثابه سیستم یکپارچه‌ای است که باید مدیریت آن نیز یکپارچه باشد.
مدیریت یکپارچه شهری دارای مزایای این چنینی است: برنامه‌ریزی برای اجرای همه پروژه‌های شهری در شهر توسط شهرداری، جلوگیری از اتلاف منابع و سرمایه‌های شهری، اجرای پروژه‌های شهری بر اساس اولویت و اهمیت (زیرساخت‌های شهری و سپس روساخت‌ها)، ایجاد نظام سلسله مراتبی در تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجرا، تاکید بر مدیریت شهری توام با مشارکت مردمی، ممانعت از اتخاذ تصمیمات فردی در خصوص امور شهری.
مدیریت واحد شهری به معنی برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر همه امور شهری از قبیل خدمات و زیرساخت‌های شهری از طریق یک مرجع (شهرداری) است.
در مدیریت واحد شهری، شهرداری پس از تصویب برنامه‌های شهری توسط انجمن و یا شورای شهر، برای همه امور شهری از قبیل آموزش، بهداشت، ورزش، آب، برق، فاضلاب، پلیس و … که تماما زیر نظر اوست، بر اساس اولویت بندی برنامه‌ریزی کرده و بر اساس بودجه مصوب نسبت به برنامه‌ریزی شهری اقدام می‌کند.
در این راستا گفتنی است برنامه‌ریزی شهری هر کشوری تابع نظام برنامه‌ریزی آن کشور و لذا متاثر از سطوح بالاتر برنامه‌ریزی است. از آنجایی که نظام برنامه‌ریزی کشور ایران به صورت متمرکز و از بالا به پائین است، به نوعی برنامه‌ها و سیاستگذاری‌های محله‌ای نیز تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد.
در مدیریت واحد شهری، هماهنگی و یکپارچه کردن اقدامات در چارچوب بخش‌های دولتی، سازمان‌های عمومی و گروه های ذینفع برای ارائه خدمات بهتر و مناسب‌تر به شهروندان و ایجاد شرایطی مناسب در شهر صورت می‌گیرد. پس می‌توان گفت مدیریت یکپارچه تنها منحصر به شهرداری و شورای شهر نیست، بلکه مردم و سازمان‌های غیردولتی نیز در آن نقش انکار ناپذیر دارند.
در حال حاضر در شهرهای ما مدیریت شهری چندگانه‌ای وجود دارد و سازمان‌های خدمات رسانی شهری به دلیل حاکمیت برنامه‌ریزی بخشی، فاقد هماهنگی لازم و کافی با یکدیگر بوده و هر کدام بر اساس سیاستگذاری سازمانی اقدام به برنامه‌ریزی در خصوص خدمات شهری نظیر آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب و … کرده و مشکلات عدیده‌ای را برای شهرداری به وجود می‌آورند در حالی که تجارب دیگر کشورها حاکی از آن است که مدیریت شهر باید در دستان متولی آن یعنی شهرداری باشد و دیگر بخش‌های خدماتی زیرمجموعه شهرداری محسوب می‌شوند.
در چنین وضعیتی، شهرداری متولی حمل و نقل، آب، برق، پلیس، گاز، جمع آوری و دفع زباله و دیگر خدمات شهری است.
در این خصوص گپ و گفتی با تنی چند از مسئولان شهرستان آبادان انجام داده‌ایم.
*مدیریت واحد شهری در جامعه امروز ایده‌آل نیست
مشاور زیست محیطی شهرداری آبادان با اشاره به نقش و جایگاه مدیریت شهری در پیشبرد اهداف پیش‌روی شهرداری‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در آبادان اظهار کرد: دستیابی به مدیریت واحد شهری نیازمند واگذاری اختیارات لازم به مدیریت شهر است.
مهرداد حلوایی خاطرنشان کرد: شهرداری به عنوان متولی سلامت شهری یک سری قوانین و استانداردهای مجزا از وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست را داراست و در بخش‌های مختلف نسبت به اجرایی کردن آن‌ها اقدام می‌کند.
وی ادامه داد: به طور مثال شهرداری در بحث زیباسازی شهری، جمع‌آوری پسماندهای شهری، جلوگیری از نخاله‌ریزی در محیط، مبارزه با جوندگان موزی، اتلاف سگ‌های ولگرد که از معضلات بهداشتی در حوزه شهری است، برخورد با دستفروشان، برخورد با فروشندگان مرغ زنده که همگی از اقدامات شهرداری در حوزه محیط زیست است، برنامه‌ریزی می‌کند.
مشاور زیست محیطی شهرداری آبادان عنوان کرد: همچنین برخورد با فروش احشام زنده در حوزه‌های شهری، نظارت بر کشتارگاه، جمع آوری آب‌های سطحی، لایروبی جوی‌ها و لجن‌ها که از مسائل مخل سلامتی است از دیگر اقدامات و برنامه‌ریزی‌های شهرداری در حوزه زیست محیطی شهری است.
وی تصریح کرد: توسعه فضای سبز، ایجاد پارک‌ها برای شادابی مردم، ایجاد سرویس‌های بهداشتی در شهر که جزو الزامات حوزه شهری است، ایجاد بازارچه به‌ویژه بازارچه‌های محلی که با ایجاد بازارچه‌ها جدا از اشتغال در بحث تقویت فرهنگ صنایع محلی و بومی که مختص به هر شهرستان است اقدام میشود، ایجاد و توسعه پارکینگ‌های شهری به‌ویژه در مراکز خرید و جمع‌آوری پسماندهای شهری از دیگر اقدامات شهرداری در حوزه شهری است.
حلوایی بیان کرد: لایروبی رودخانه‌ها، احداث و ساماندهی آرامستان خدمات آتش‌نشانی که بسیاری از مردم هنوز فکر می‌کنند سازمانی جدا از شهرداری است در حالی‌که این سازمان بالاترین مقام ایمنی شهری و از زیرمجموعه‌های شهرداری است، را نیز شهرداری در دستور کار دارد.
وی در پایان مدیریت واحد شهری در جامعه امروز را ایده‌آل ندانست و خواستار تعامل مضاعف مسئولان شهری با شهرداری شد.
*توسعه وظایف و اختیارات شهرداری‌ها
معاون خدمات شهری شهرداری آبادان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در آبادان اظهار کرد: حوزه معاونت خدمات شهری و امور اجرایی در شهرداری‌ها بسیار وسیع است و ما در در شهرداری آبادان پنج حوزه معاونت داریم.
محمدحسین عبیات اضافه کرد: حوزه خدمات شهری متولی اموری است که با دغدغه‌های روزانه مردم سروکار دارند.
وی با اشاره به اینکه مجموعه مدیریتی که در شهر داریم ایده آل برای مدیریت واحد شهری است، گفت: در همه دنیا شیوه مدیریت واحد شهری روشی دیگر دارد اما در کشور ما مدیریت شهری از سالیان دور متفاوت بوده است.
معاون خدمات شهری شهرداری آبادان همچنین عنوان کرد: در اکثر کشورها شهردار همه کاره شهر است اما در اینجا شهردار تنها متولی بخشی از خدمات شهری است.
وی با بیان اینکه خدمات شهری را به‌عنوان ایجاد کانال ارتباطی بین شهرداری و سایر دستگاه‌های اجرایی قرار داده‌ایم، افزود: مصداق بارز تعامل و همکاری بین بخشی دستگاه‌های اجرایی در شهرستان را می‌توان در احداث پل کابلی امام رضا(ع) که اخیرا افتتاح شد، مشاهده کرد.
عبیات ادامه داد: در این پروژه همه بخش‌ها و زیرمجموعه‌های شهرداری نظیر اداره گاز، آب، برق، آبفا و حتی شرکت نفت نیز تعامل مطلوب را برقرار کردند.
وی با اشاره به اینکه امروزه تعامل بسیار موجهی بین شهرداری و همه دستگاه‌های اجرایی شهرستان برقرار شده است، گفت: من نمی‌گویم مدیریت شهری ایده‌آل است، ایده‌آل اجرای مفاد قانون توسعه پنج ساله است که باید برنامه مدیریت شهری انجام و ۲۶ وظایف شهرداری به وی واگذار شود.
*شوراها باید به همه امور شهر نظارت داشته باشند
معاون خدمات شهری شهرداری آبادان با اشاره به جایگاه شورای اسلامی شهر در مدیرت شهری خاطرنشان کرد: شورای شهر در همه شهرها شورای شهرداری است اما در اصل باید شورای شهر باشد، شورا باید به همه امور شهر نظارت داشته باشد.
وی در این زمینه ابراز امیدواری کرد آرام آرام به سمت تحول و پیشرفت در بخش مدیریت واحد شهری پیش خواهیم رفت.
عبیات افزود: وقتی تنها یک مدیریت در شهر باشد کارها به سادگی پیش می‌رود، به‌عنوان مثال منطقه آزاد کیش تنها یک مدیر اجرایی دارد امروزه توفیقاتی که در کیش ایجاد شده سوای از مسائل اقتصادی به دلیل تمرکز همه واحدهای خدماتی در یک سیستم واحد است، نام این مدیرت را می‌توان مدیریت واحد شهری گذاشت.
وی که ۱۰ سال مدیر برنامه‌ریزی شهرداری اهواز و سه سال شهردار یکی از مناطق شهری اهواز بوده است، گفت: باید به روزی برسیم که شهردار در جایگاه اصلی خود، در شهرداری برسد، به این معنا که همه شهر در اختیار وی و همه مدیران با شهردار به خوبی تعامل و کار کنند.
این مقام مسئول بیان کرد: در این خصوص برای انجام دادن پروژه شهرداری دیگر نیاز نیست از چند دستگاه استعلام گرفته شود.
وی در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار فارس در آبادان با اشاره به اقدامات اخیر بخش خدمات شهری شهرداری آبادان بیان کرد: با تلاش‌های صورت گرفته در راستای ارتقای بخش حوزه خدمات شهرداری، ۳ هزار و ۷۰۰ نفر ساعت آموزش در حوزه شهرداری از مدیر منطقه تا پایین‌ترین رده یک سازمان را در دستور کار قرار داده و محقق کرده‌ایم.
عبیات این آموزش‌ها را در بخش‌های خدمات، مدیریت استراتژیک، مدیریت بحران و رفتارهای درون سازمانی خواند و گفت: باید با تعامل مضاعف بتوان به مدیریت واحد شهری دست یافت در غیر این‌صورت نمی‌توان به آرمان‌های هر چند کوچک در منطقه رسید.
وی در خصوص این که طی چند سال اخیر در شورای اسلامی شهر بیشتر نگاه‌های سیاسی بر آن حاکم بوده و کمتر به مسائل انسانی توجه شده است، گفت: وقتی برنامه‌های موزون منطبق با مبانی انسانی اندیشیده شود بدون تردید شهر و در پس آن مدیریت شهری رشد خواهد یافت.
*برنامه و استراتژی دو عنصر مهم در فرآیند مدیریت شهری
بی‌تردید باید گفت برنامه و استراتژی دو عنصر بسیار مهم در فرآیند مدیریت شهری است که فقدان آن‌ها به آشفتگی و نوعی درهم‌ریختگی در تمام عناصر شهری منجر خواهد شد و در نهایت جریان طبیعی و روزمره زندگی در شهرها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
بر این اساس امروزه در تعریف نوین مدیریت شهری جایگاه برنامه‌ریزی و استراتژی به عنوان دو رکن اساسی و اصلی در این مقوله کاملا تبیین یافته است.
به عبارت دیگر اعمال مدیریت در یک مجموعه فاقد برنامه مدون و استراتژی مشخص نتیجه‌ای جز روزمرگی و هدر رفت زمان و سرمایه نخواهد داشت.
به امید اینکه روزی در کشور بزرگ و پهناور ایران اسلامی مدیریت شهری به معنای تام و تمام خود محقق شود.
گزارش از مریم خبازی