به گزارش خورنا سرای معین‌التجار از شناخته ترین بناهای تاریخی اهواز است که در دو طبقه در ساحل شرقی رودخانه کارون و در نزدیکی پل سفید قرار دارد.

به گفته تاریخ شناسان سرای معین‌التجار در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار و پس از فرمان آزادی کشتیرانی در کارون، توسط محمد‌تقی‌معین‌التجار بوشهری و محمد‌حسن‌خان سعد‌الدوله در قالب شرکت ناصری در اهواز ساخته شد.

این بنای تاریخی که زمینه‌ساز شکل‌گیری اهواز کنونی به شمار می‌آید در ۲۰ آبان ۱۳۷۷ به شماره ۲۱۵۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
سید منصور کاظمی‌محمدی، یکی از مالکان سرای تاریخی معین‌التجار اهواز در گفتگو با خورنا درباره بخشی از تاریخ معاصر این بنا عنوان کرد: اگر بخواهیم گذشته اینجا را تا زمانی که به خاطر دارم مرور کنیم، این مکان بازار معین‌التجار بوده؛ تنها بازار اصلی اهواز که خرید و فروش‌ها در آن انجام می‌شد. اینجا حدود بیست مغازه داشت، با طاق‌های پوشیده؛ چرم‌سازی بود، گیوه‌فروشی بود، قهوه‌خانه داشت و حجره‌های مختلفی که کسبه در آن فعالیت می‌کردند. بازار بسیار پررونقی بود، اما کم‌کم مردم رفتند و کسانی هم که باید از این سایبان‌ها و بنا مراقبت می‌کردند توجهی نکردند و بسیاری از آنها تخریب شد که در حال حاضر فقط دو سه تا از این سایبان‌ها که به آنها «ساباط» می‌گویند باقی مانده است.

وی بیان کرد: حدود ۷۵ سال پیش که ما اینجا را خریدیم، مدتی آن را در اختیار بانک ملی گذاشتیم. حدود چهار سال بانک ملی مرکزی در همین‌جا مستقر بود. یادم هست پنج‌ساله بودم که با پدرم به همین‌جا می‌آمدم. بعد از اینکه بانک ملی از این مکان رفت ما حجره هایی در این مکان ساختیم و به کسبه اجاره دادیم. کسبه اینجا دفتر و تجارت‌خانه داشتند. اما وقتی کارشان توسعه پیدا کرد، دفاترشان را منتقل کردند و اینجا تبدیل به انبار کالاهای کسبه شد اما پس از آتش سوزی که سال ۱۳۷۴ در سرای معین‌التجار رخ داد کسبه هم انبارهای خود را از این مکان خارج کردند.

کاظمی‌محمدی ادامه داد: سازمان میراث فرهنگی پس از این آتش سوزی آمد و گفت قصد بازسازی دارد. مقداری هم کار انجام داد و حتی قرار بود بنا را بخرد، اما بعد اعلام کردند که طبق ماده ۲۹ آن را تملک کرده‌اند و طبق این ماده قانونی مالک فقط می‌تواند نگهداری کند و حق فروش ندارد و از آن زمان ما عملاً فقط نقش نگهبانی مکان را داشتیم.

وی افزود: البته میراث فرهنگی در همان ابتدا یعنی حدود دو سه سال بعد از انقلاب تعمیراتی در این مکان انجام دادند و حتی جهت بازسازی بخش های سوخته، مصالحی را نیز از هندوستان آوردند اما متأسفانه با تغییر مدیران، کارها سلیقه‌ای پیش رفت و روند بازسازی نیمه‌تمام ماند.

کاظمی‌محمدی در پایان گفت: این ملک در حال حاضر در اختیار وراث است. هرکدام نظری دارند و همین باعث شده نتوانیم استفاده مشخصی از آن داشته باشیم. اگر شهرداری یا میراث فرهنگی اینجا را بخرند، یا حداقل یک ملک بدهند تا تهاتر کنیم، می‌شود کاری کرد. اما مسئولان در این زمینه کوتاهی می‌کنند و بنا همچنان بلاتکلیف مانده است.
سید نورالله موسوی مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز نیز در گفتگو با خورنا درباره آخرین وضعیت ساماندهی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهر اهواز توضیح داد: نخستین اقدامی که ما پس از ۱۸ سال در سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز انجام دادیم به‌روزرسانی اطلاعات و مشخصات مطالعات سطح یک بازآفرینی شهرستان اهواز بود که این مطالعات چهارشنبه هفته گذشته در وزارت راه و شهرسازی به تصویب رسید و قرار است پس از طی مراحل اداری، توسط شورای عالی معماری و شهرسازی ابلاغ شود.

وی ادامه داد: در این مطالعات ۳۷۷ هکتار بافت تاریخی اهواز نیز در یک بسته تخصصی تر در کنار سایر بافت‌های فرسوده شهر دیده شده است که پرداخت وام نوسازی و قیر رایگان از جمله تسهیلاتی است که پس از ابلاغ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی در اختیار ساکنان این مناطق قرار می گیرد.

مدیرعامل سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز عنوان کرد: در بخش بافت و بناهای تاریخی اهواز در ابتدا با همکاری اساتید و گروه معماری دانشگاه شهید چمران مطالعات بسیار دقیقی برای طراحی کف و بدنه بازار کاوه و سرای معین التجار انجام دادیم و سپس با تعیین پیمانکار و هماهنگی با دستگاههای خدمات رسان مثل آب و فاضلاب، مخابرات و غیره، فاز اول این پروژه شامل بهسازی و کف سازی بازار کاوه تا خیابان نظامی و همچنین خیابانهای پیرامون سرای معین‌التجار تا میدان شهدا به همراه نورپردازی و بهسازی ساباط کناری سرای معین‌التجار را در این هفته کلنگ زنی می‌کنیم که به احتمال زیاد تا پایان سال نیز به بهره‌برداری می‌رسد.

موسوی با اشاره به تصمیم شهرداری اهواز برای خرید سرای معین‌التجار گفت: در حال حاضر مذاکرات متعددی با مالکان این بنای تاریخی انجام شده است که در صورت توافق و خریداری ابتدا مرمت می‌شود و سپس به کاربری در شان بنا مثل کافه کتاب، مجموعه اقامتی و سایر کاربری‌ها که به بنا آسیبی نزند تبدیل می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین برای مرمت و بهسازی بنای تاریخی دانشکده ادبیات اهواز نیز مطالعات زیادی تاکنون انجام داده‌ایم و طرح مرمت اضطراری آن نیز در سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز تهیه شده است؛ پروژه مرمت بنای این دانشکده به صورت ای پی سی ( طرح و اجرا) توسط دانشگاه شهید چمران اهواز به عنوان مالک بنا به فراخوان گذاشته شده و ما نیز با یک تیم قوی فنی و مطالعاتی در این فراخوان شرکت کرده و منتظر اعلام نتیجه هستیم.

این مقام شهرداری با بیان اینکه برای بهسازی و نوسازی محله عامری اهواز نیز یک پکیج بسیار خوبی طراحی شده است گفت: پروژه بهسازی و کف سازی بازار عامری از چندی پیش با تعیین پیمانکار شروع شده است که تمام این کف سازی ها با تاکید بر دفع آب های سطحی و مناسب سازی برای تردد کم بینایان، نابینایان و کم توانان جسمی انجام می‌شود.

موسوی در پایان از طراحی بدنه و کف خیابان نهج البلاغه اهواز نیز خبر داد و یادآور شد: برای طراحی سایه‌بان های خیابان نادری اهواز نیز برنامه‌هایی در دستورکار سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز است.