خورهای ثبت ملی بندر ماهشهر قربانی منفعت طلبی/ وقتی شورای تامین از میراث فرهنگی میراث دوست‌تر است
غلامعباس اویسی/ رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی خلیج فارس
خورهای بندرماهشهر بعنوان بخش جدایی ناپذیر خلیج فارس یک میراث طبیعی ملی که قابلیت تبدیل شدن به میراث طبیعی جهانی همانند جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور را دارد به دلیل ژئومورفولوژی خاص آن در دنیا نظیر ندارد. در تمام دنیا خور وجود دارد ولی متراکم‌ترین و بیشترین خورهای دنیا در یک منطقه جغرافیایی در ایران و جنوب خوزستان و شهرستان بندرماهشهر قراردارد.
خورهای بندرماهشهر بخاطر ویژگی‌های خاص آن، مانند اینکه به طور طبیعی لایروبی میشود و به طور طبیعی موج شکن است و همچنین بیشترین جز و مد خلیج فارس به ارتفاع ۶ متر در این خورها رخ می‌دهد، آن را به منطقه خاص و استراتژیک برای کشور تبدیل کرده است.
اهمیت این خورها زمانی بیشتر نمایان میشود که در سواحل آن ۵ بندر تجاری، صنعتی، صیادی و بزرگترین هاب پتروشیمی کشور ایجاد شده است و سازمان محیط زیست برای حفاظت بیشتر از خورها، آنها را هم در کنار پارک ملی تالاب، مصب، دریاچه و اثر طبیعی ملی در جدول حداقل فواصل مجاز برای استقرار واحدهای صنعتی، تولیدی و معدنی از آنها وارد کرد.
خورهای ماهشهر بعنوان یک اثر طبیعی با قدمت دوران سوم زمین شناسی ششم شهریور ۱۳۹۸به شماره ۶۳۵ در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شد.
داستان از این قرار است که حدود ۵۰ سال پیش یکی از شرکت‌های پتروشیمی در زمین‌های بین این پتروشیمی و شهر بندرماهشهر دریاچه نمکی در حاشیه خورها برای استحصال نمک و مصرف خود ایجاد کرد که این دریاچه نمک به مرور زمان به دلیل بالا بودن سطح آب‌های زیر زمینی در منطقه بندرماهشهر و نزدیکی این دریاچه با منازل مسکونی باعث شوره‌زدگی ساختمان‌ها در بخش غربی شهر شد.
وقتی در دهه ۹۰ دیگر شرکت‌های پتروشیمی با خوراک اولیه نمک در منطقه به بهره‌برداری رسیدند، درخواست برای استحصال نمک در اطراف شهر بندرماهشهر و بندرامام افزایش یافت .
این امر با مخالفت مردم منطقه روبرو شد و مردم با تجمع و جمع‌آوری طومار‌های مردمی در سال ۱۳۹۴ نسب به استحصال نمک واکنش نشان دادند که این واکنش‌ها منجر به مصوبه شورای تامین جهت جلوگیری از استحصال نمک در آن زمان شد.
ولی شرکت‌هایی در غرب شهر بندرامام خمینی و چسبیده به منازل مسکن مهر و مسکن ملی مردم این شهر، زمینی چند صد هکتاری برای استحصال نمک گرفتند و استعلامات آن زمین را انجام دادند اما هیچگونه ساخت و سازی روی آن انجام شد.
تا اینکه خورهای بندرماهشهر در سال ۱۳۹۸ به ثبت ملی رسیدند و از آنجایی که این زمین در عرصه خورهای ثبت ملی شده بود بر اساس دستورالعمل اجرایی بهره‌برداری پایدار از میراث طبیعی کشور، اخذ مجوز تا زمان ابلاغ ضوابط حفاظتی عرصه و حریم آثار ثبت شده از سوی وزارت میراث فرهنگی ممنوع شد.
اکنون پرسش اینجاست چرا با توجه به عدم اقدام عمرانی در محدوده مورد درخواست، برخی مدیران وزارت میراث فرهنگی استناد به جواب استعلاماتی می‌کنند که قبل از ثبت ملی اثر طبیعی اخذ شده است؟
چرا برخی مدیران وزارت خانه میراث فرهنگی که ذاتا وظیفه برخورد با تخلف را دارند امر به تخلف می‌کنند؟ آن هم با این بهانه که قرار است اشتغال زایی در زمین مذکور صورت بگیرد. زمینی که مساحتش برابر سایت ۲ منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی است.( بیش از ۵ هزار نیرو در پتروشیمی مشغول به کارند.)
این درخواست مورد اصرار برخی مدیران ارشد وزارت میراث فرهنگی در این زمین با استحصال نمک چقدر اشتغال‌زایی می‌کند که حاضرید در عرصه خورها چنین کارهایی بشود؟
حال زمانی این اقدامات مدیران عالی وزارت میراث فرهنگی سوال بر انگیزتر میشود که شورای تامین شهرستان بندرماهشهر که طبق مواد ۱و ۵ قانون وظایف و تشکیلات شورای امنیت کشور بعد از ابلاغ استاندار و فرمانداری برای دستگاه‌های اجرائی حسب مورد لازم الاجراء است، به صراحت استحصال نمک را در محدوده شهری بندرماهشهر، بندرامام و چمران ممنوع کرده و در بخشی دیگر از مصوبه نقطه‌ای از شهرستان را برای استحصال نمک در نظر گرفته است که با نظر سازمان منابع طبیعی اعلام میشود.
همچنین در بخش پایانی این مصوبه با توجه به ثبت ملی بودن خورها و قابلیت ثبت جهانی شدن آن لزوم اخذ استعلام از میراث فرهنگی را الزامی دانسته است.
شورای تامین شهرستان که بر اساس قانون پس از ابلاع توسط رئیس آن مصوباتش لازم الاجراء است از میراث فرهنگی کشور؛ میراث دوست‌تر شده و این هم جای تقدیر از فرماندار بندرماهشهر به عنوان رئیس شورا و اعضای آن شورا دارد.
چرا در مکانی که نام خلیج فارس مطرح هست وزارت میراث فرهنگی با دادن دستورات خلاف قانون توسط مدیرانش علیه خلیج فارس قیام کرده است؟
جناب آقای ضرغامیِ اصالتا خوزستانی! اهمیت حفظ آثار طبیعی کشور کمتر از سرویس بهداشتی‌های بین راهی نیست!
بنابراین اگر مدیران شما با قوانین آشنایی ندارند این حقیر بعنوان یکی از دوستداران میراث فرهنگی کشور علی الخصوص خلیج فارس که به فرموده رهبر انقلاب: “خلیج فارس خانه‌ی ما و جای حضور ملّت بزرگ ایران است؛ ساحل خلیج فارس به اضافه‌ی سواحل زیادی از دریای عمان، متعلق به این ملت است.ما ملّتی هستیم با تاریخ و قدرتمند.” این آمادگی را دارم که برای مدیران شما کلاس قانون‌آموزی به صورت رایگان برگزار کنم.
اما اگر مسئله چیزی دیگر است که ما از آن بی‌اطلاعیم و بهانه اشتغال‌زایی انگشت شمار، از حفاظت یک اثر طبیعی واجب‌تر است که بحث متفاوت میشود.
باقری
جالب شد ماجرا . شما تا الان میراث دوست نبودید؟ یا مسائلی هست که ما از آن بی اطلاعیم ؟؟!!! وقتی مسئله انحصار و رانت بود که جنابعالی مدافع مسائل دیگر بودید قطعا و هنوز عرق میراث و نام خلیج فارس نداشتید. پس لطفا با استفاده ابزاری از کلمات ایجاد بلوا و هیاهو نکنید. این مدل فرافکنی ها نخ نما شده و تاریخ مصرف کوتاهی دارند.