مجتبی گهستونی/ به نقل از روزنامه خوزی‌ها

باید علامه دهر باشی تا نام مهندس را یدک بکشی. حالا قرار نیست به مانند «خواجه نصیرالدین طوسی» از دانشمندان ایرانی در علومی همچون فلسفه، فقه، ستاره شناسی، ریاضی، پزشکی، معماری و نجوم به درجه‌ی دانشمندی تا مهندس خطاب شوی، اما وقتی در حوزه تخصصی خود معتبر شدی و به منبعی برای ارتقای دانش بومی، تولید و حتی پرورش دیگر متخصصین تبدیل شدی آنوقت است که می‌توان نام تو را مهندس گذاشت، مثل متخصص‌هایی که در روز مهندس با آنها همراه شدم تا در خط تولید شرکت فولاد اکسین خوزستان، فرآیند تبدیل اسلب به نورد شدن را ببینم.

وارد خط تولید شدم تا در کنار اَبَر قطعات فولادی و با همراهی مهندسینی که همشهری و هم استانی ام هستند، فرآیند تولید بزرگترین و مقاوم‌ترین ورق فولادی ایران که افتخار و دستاوردش نصیب شرکت فولاد اکسین شد را از نزدیک مشاهده کنم.

وقتی که متوجه شدم که نورد اولین اسلب ۳۰۰ میلیمتر ایرانی در فولاد اکسین با موفقیت انجام شده است لازم بود تا در آستانه روز مهندس، به چشم خود بببینم آنچه را که موجب شد برای تولید ورقی تحت استاندارد API و با گرید ۷۰ Xبا ابعاد ۴.۶ متر در ۲۷ متر، که تولید این ابعاد در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا فقط در توان شرکت فولاد اکسین خوزستان است.

استفاده از این اسلب به عنوان مواد اولیه همان استانداردی ست که شرکت دانیلی ایتالیا برای ظرفیت اسمی شرکت فولاد اکسین برنامه ریزی و پیش‌بینی کرده بود. این ورق با عرض ۴ و نیم متر، برای لوله‌های ۵۶ اینچ استفاده می‌شود که پرکاربردترین لوله در صنعت نفت و گاز است.

سابق از اسلبی که در خط تولید اکسین استفاده می‌شد از هر ورق تولید شده یک لوله در شرکت‌های لوله سازی ساخته می‌شد اما با استفاده از اسلب ۳۰۰ میلیمتری از هر ورق فولادی ۲ لوله تولید می‌شود.

استفاده از این اسلب به عنوان مواد اولیه علاوه بر اینکه استاندارد کیفی محصولات را برای مشتری بیشتر می‌کند، میزان استهلاک و فرسایش قطعات و خط تولید را نیز کم می‌کند.

خودباوری مهندسان فولاد اکسین
مهندس عبدالحسن امیرغلامی از جمله بنیانگذاران و موثرترین مدیران استراتژیک در شرکت فولاد اکسین خوزستان است که در حال حاضر مشاور ارشد مدیرعامل محسوب می‌شود در بازدیدی که از خط تولید این شرکت داشتم یادآور شد: «پشت فولاد اکسین خوزستان به روزترین تکنولوژی‌های نورد وجود دارد. ما در این شرکت روش‌های مختلف را در حوزه نورد کردن اسلب می‌توانیم تجربه کنیم و انجام دهیم.»

وی که نخستین ساعات کاری خود را با برگزاری جلسه در مرکز کنترل استند در کنار دیگر مهندسان این کارخانه شروع می کند گفت: «اساساً هدف از ایجاد طرح فولاد سازی فولاد اکسین تولید همین اسلب برای خط تولید شرکت است، برای نخستین بار اسلب ۳۰۰ میلیمتر توسط شرکت فولاد مبارکه تولید شد که برای تولید ورق به فولاد اکسین ارسال گردید. با توجه به اینکه آن شرکت به علت اینکه در آینده خط نورد گرم خود را راه‌اندازی می‌کند خود به این مواد اولیه نیاز دارد. شرکت فولاد اکسین برای ادامه حیات خود به شدت نیاز به اسلب ۳۰۰ دارد که تامین آن مگر با راه اندازی طرح فولادسازی محقق نمی‌شود »

مهندس عبدالحسن امیرغلامی یادآور شد: «تعامل و همراهی فنی دو شرکت فولاد اکسین و فولاد مبارکه در دو سال گذشته باعث شده که لوله‌های انتقال نفت و گاز شیرین و ترش در همه بخش‌های زنجیره تولید از مرحله اسلب، ورق و لوله کاملا بومی سازی شده و کشور از واردات این محصول کامل بی‌نیاز شود. این همکاری که تحت نظر بالاترین استانداردهای وزارت نفت ایجاد شده باعث گردید پروژه راهبردی خط لوله نفت ترش گوره به جاسک که استراتژیک‌ترین پروژه انتقال نفت و گاز کشور است در سریعترین زمان خود به سوی تکمیل و نهایی شدن برسد.»

به روز بودن دانش مهندسی اکسینی‌ها
توضیحات مشاور ارشد مدیرعامل فولاد اکسین را در حالی می شنوم که به قول برخی تحلیل‌های کارشناسان، پروژه تازه از آن جهت اهمیت دارد که به ایران اجازه می‌دهد یک خط لوله نفتی دیگری را هم در اختیار داشته باشد و بتواند نفت خام خود را صادر کند و تحریم‌های آمریکا را دور بزند. در این حالت با بستن تنگه هرمز مشکلی برای ایران رخ نمی‌دهد اما در عمل یک سوم محموله‌های نفتی جهان دچار مشکل و هرج و مرج می‌شوند. با این حساب ایران قادر خواهد بود نفت خود را از طریق مرزهایش در دریای عمان به مشتری تحویل دهد. اکنون اما حدود ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران در خارک بارگیری می‌شوند و بقیه از لاوان و سیری. این مناطق می‌توانند اهداف آشکار و راحتی برای فلج کردن بخش صادرات نفت و اقتصاد ایران باشند. در این شرایط ایران می‌تواند حتی با اجرایی کردن تهدید خود مبنی بر بستن تنگه هرمز، بدون هیچ هراسی به تحویل نفت به مشتریان ادامه دهد و درآمد کسب کند.

آنچه که باعث شد تا تیم مهندسی فولاد اکسین خوزستان که همگی اهل همین آب و خاک هستند دانش خود را در خودکفایی ایران بکار بگیرند خودباروی و انگیزه‌های ملی و مطالعه برای به روز شدن است. این افراد به خوبی متوجه دانش روز دنیا در حوزه فولاد هستند. در نتیجه دستیابی به دانش روز و رکورد زدن موجب شده تا به یک مرجع اطلاعاتی و حتی مشاور برای دیگر بخش‌های تخصصی مانند وزارت نفت و فولاد مبارکه و… تبدیل شوند.

صدای زندگی در خط تولید
در حالی وارد خط تولید نورد از اسلب شدم که به طور میانگین روزانه ۲۰۰ اسلب تبدیل به ورق می‌شود. انجام این کار ضمن بی‌نیاز کردن ایران از واردات با خاطره‌ها، اتفاقات، حساسیت‌ها و هیجان هایی سرو کار دارد که باید در محل باشید تا متوجه آن شوید.

در شرایطی کنار مهندس محسن ابوعلی مدیر نگهداری و تعمیرات شرکت فولاد اکسین خوزستان در مرکز کنترل استند می‌نشینم که به دلیل تبدیل شدن اسلب به نورد، یک چشمم به ورق شدن اسلب در زیر دمای ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد بود و گوشم به سخنان مهندسی جوان که همچون دیگر همکاران خود با وجود دانش مهندسی اما آچار به دست و با لباس کار مثل پروانه حول ماشین آلات فوق سنگین در حرکت بودند.

ابوعلی با اشاره به اینکه در محل برگزاری جلسات صبحگاهی با حضور شاخص‌ترین مدیران و کارشناسان خط تولید هستیم و هر روز برای آماده‌سازی خط، روند تولید، تعمیرات و… گفت وگو می‌کنیم سه شیفت هشت ساعته کاری اشاره کرد و یادآور شد: «از یک دهه پیش که شرکت فولاد اکسین آغاز به کار کرد ۴۰۰ پرسنل کارخانه قرار بود شش ماه دوره های تکمیلی را در خارج ار کشور طی کنند اما به دلیل وجود شرایط بین‌المللی و برخی مسائل روز این اقدام میسر نشد. اما این شرایط باعث شد تا تمام پرسنل مهندسی و کارشناسان به دانش بومی و ارتقای سطح کیفی خود اکتفا کنند. به همین دلیل از بدو شروع کار با چالش‌ها و اتفاقات نویی مواجه شدیم که پیش‌تر تجربه نکرده بودیم. همه این اتفاقات باعث شد تا مهندسان جوان و با انگیزه فولاد اکسین نبض کارخانه را به دست بگیرند و تسلط کافی را به دست بیاورند. یاد گرفتیم که پشت میز نشین نباشیم و همواره صدای دستگاه‌های فوق سنگین را برای خود صدای زندگی تلقی کنیم.»

این مهندس جوان به اورهال کردن دو جک غول پیکر که هر کدام ۲۵ تن وزن داشتند و در سال ۱۳۹۸ انجام شد اشاره می‌کند و می‌گوید: «شرکت دانیلی سازنده ایتالیایی شرکت در هنگام نصب تاکید کرده بود که این جک‌ها باید پس از پنج سال تعویض شوند. ما پس از ۹ سال بدون اینکه دانش شرکت نصب کننده را داشته باشیم اقدام به این کار کردیم. این در حالی بود که شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم ایران حاضر به همکاری نبودند. واقعیت امر اینکه اروپایی‌ها از فروش این شرکت به ایران کاملا پشیمان بودند. اما انجام این اورهال طی ۱۴ روز با موفقیت توسط مهندسان و کارشناسان فولاد اکسین انجام شد. با انجام همین دستاوردها است که آماده به کاری کارخانه از ۸۵ درصد به بالای ۹۰ درصد رسیده که موفقیت بزرگی است.»

خط نورد فولاد اکسین خوزستان را در حالی ترک می‌کنم که در پیش روی خود شاهد ورود کامیون‌های متعدد برای ورود انواع اسلب به کارخانه هستند تا توسط جرثقیل‌های فوق سنگین وارد مسیر نورد فولاد شوند و با عریض شدن هر اسلب لبخندی موفقیت‌آمیز بر لبان مهندسان بنشیند.