شهرام گراوندی

پیش از این شنیده بودیم برخی از افراد در اینستاگرام و تلگرام با افزایش فالوور به دنبال شهرت و در واقع پُز دادن و تاثیرگذاری بر افکار عمومی هستند که فی المثل با تکیه این آمار فیک بتوانند کالای بنجل خود را به تعدادی افراد ساده لوح که عقل شان به چشم شان است، غالب کنند.
این رویکرد غیراخلاقی فقط مختص جامعه ی ایرانی نیست و در همه جای دنیا مرسوم و متداول است.
در حوزه ی رسانه های کاغذی شاهد این پدیده به نوع دیگری هستیم. اعلام تیراژ ( شمارگان ) غیرواقعی در صفحه ی شناسه ی نشریه؛ بعنوان مثال فلان روزنامه یا هفته نامه که اگر چلانده هم بشود، شما نمی توانی بیشتر از ۲۰۰ یا ۳۰۰ و یا فوقش ۵۰۰ نسخه ی چاپی از آن در بیاوری ، در فقدان نظارت دقیق و عادلانه ی وزارت ارشاد و ادارات کل ، تیراژ خود را ۱۰۰۰۰! یا کمتر و بیشتر درج می کند.
حقه ی کثیف دیگری که رسانه های کاغذی مرتکب می شوند و در واقع حقوق دیگر رسانه های منضبط را پایمال می کنند و به صورت قانون چنگ اندازی می کنند و متاسفانه گاه با همکاری و همراهی افرادی در خود سیستم ناظر هم این اقدام صورت می پذیرد ، انتشار نشریه برخلاف حوزه ی انتشار ( جغرافیایی که در مجوز نشریه تعریف شده ) و محدوده ی انتشار ( هفته نامه بک بار در هفته باید منتشر کند؛ دو هفته نامه هر دو هفته یکبار باید منتشر کند ؛ ووو ) ؛ برخلاف عرف و اخلاق و عدالت ، این ساز و کار قانونی را نادیده می گیرند و می توانم در همین استان خوزستان نشریه ای را برایتان مثال بزنم که متعلق به یک شهر و محدود به یک شهر و نه حتا یک استان! در شمال کشور است و مدتهای طولانی در خوزستان منتشر شده و بعدها با تغییر مجوز ، و سراسری شدن ، هنوز بیش از رسانه های استانی قدرت اعمال نفوذ و لابی دارد.
در همین خوزستان ؛ دو هفته نامه ای بوده که ضریب انتشارش از سقف ۱۰۰ درصد به ۱۲۰ درصد!!! افزایش پیدا کرد. چرا که به جای هر دو هفته یکبار ، هر هفته اقدام به چاپ می کرد و به جای برخورد قانونی با این نشریه ، مجوزش تبدیل به هفته نامه شد! الان هم که هفته نامه است ؛ گاه در هفته سه بار منتشر می کند!
دلیل روی دادن این موارد غیرقانونی فقط و فقط کلک و حقه ی کسب آگهی بیشتر و پول بیشتر است و بس. نه اعتقادی به کار رسانه ای وجود دارد و نه سواد و تخصص روزنامه نگاری و نه باور به کمترین اصول عرفی اخلاقی و عزت مندی در حوزه ی رسانه؛ که خود باید تولید فرهنگ و اخلاق مداری و رواج دهنده ی عدالت و انصاف در جامعه باشند.
سایت ها و پایگاه ها و خبرگزاری ها در این میانه کمتر مورد توجه قرار می گیرند؛ چرا که هنوز سطح سواد رسانه ای در کشور آن چنان که باید و شاید ارتقا نیافته و اصولن ایران کشوری مصرف کننده است در این حوزه ، تا تولید کننده ی پای افزار و یا نرم افزار حوزه ی سایبرنیتیک. این ضعف را در ساختن اپلیکیشن هایی که در بزنگاه های سیاسی خواسته ایم در برابر تلگرام ( سروش ) ، فیسبوک ( کلوب ) ، ووو بسازیم می توان مشاهده کرد.
ولی وقتی بحث درآمد و انتفاع مالی و زیاده خواهی و طمع ورزی و حرص مال دنیا مطرح است ، این گروه از رسانه های مجازی از خود می پرسند مگر چه چیزی کم دارند که نتوانند کلک مرغابی بزنند؟!
متاسفانه اگر در کشور ، نتوانسته ایم بصورت علمی و دقیق و با قدرت برابر در مقایسه با سخت افزارها و نرم افزارهای مجازی هماوردی کنیم ، ولی بازار کلک و حقه بازی میان ما به شدت رونق دارد و گرم است!
تقلب در عرصه وب فارسی که متاسفانه کم و بیش در میان برخی سایت‌ها در حال گسترش است از سویی به بدنه ی این صنعت لطمه می‌زند، و از دیگر سو اعتماد و اطمینان دست‌اندرکاران به این فضا را خدشه‌دار می‌کند، و در نتیجه کشورمان را در بهره‌گیری از پتانسیل مهم موجود در فضای مجازی دچار اختلال می‌ کند. شاید از همین جنبه است که به نظر برخی کارشناسان، این موضوع می‌تواند نوعی جرم در فضای مجازی تلقی گردد و از این رو،‌ ورود دستگاه‌های ذیربط مانند پلیس فتا و دیگر نهادها ضروری به نظر می‌رسد.
تبلیغ این سایت‌ها و پایگاه ها و خبرگزاری های نورسیده و ضعیف و کم سواد و کم معلومات ، بر روی رتبه الکسای خود ، و مانور بر آن برای کسب وجهه و اعتبار به منظور و قصد انتفاع مالی صرف ؛ یکی از شگردهای اولیه و ناشیانه ای است که با یک مقدار تحقیق و جستجو ماهیت پوشالی اعتبار این گروه از رسانه های مجازی فاش می شود. معیار اصلی برای تایید ترافیک سایت برای برخی تازه‌کاران تغییر در رتبه الکسا به هر روش ممکن است. در حالی که مهم‌ترین نکته در مورد آمار بازدیدکنندگان این سایت ها این است که آمار بازدید وقتی ارزش دارد که این کار به اراده ی کاربر ( بازدید کننده ی سایت ) صورت گیرد، نه با توسل به کلک مرغابی! بنابراین ممکن است در مواردی سایت‌هایی که به دنبال افزایش کاذب آمار خود هستند در واقع بازدید بالایی نیز داشته باشند اما این بازدید ساختگی و کاذب است.
یک روش بسیار مرسوم در بین ایرانیان و البته در کشورهای دیگر، استفاده از پاپ‌آپ‌های خودکار است. تقریبن همه ی کاربران ایرانی در بسیاری از سایت‌های دانلود یا آپلود فایل و محتوای زرد، باز شدن پنجره‌ای ناخواسته با اولین کلیک (یا گاهی به محض باز شدن سایت) را تجربه کرده‌اند. این پاپ‌آپ‌های ناخواسته اگر چه به اراده ی کاربر نبوده است اما به نوعی در رتبه سایت در الکسا تاثیر می‌گذارد.
رتبه ی الکسا چیزی شبیه مدرک دانشگاهی است . منطقی است که مدرک دانشگاهی می‌تواند معیاری برای سنجش سطح تحصیلات باشد اما وقتی مدرکی تقلبی باشد دیگر ارزشی ندارد، اما تفاوت اینجاست که می توان مدرک دانشگاهی را استعلام گرفت اما متاسفانه چنین کاری در مورد رتبه الکسای سایت‌ها به دشواری صورت می پذیرد و شما باید یک مقدار وقت و زمان بیشتری برای پی بردن به واقعی بودن یا فیک بودن این آمار صرف کنی!
خوشبختانه موردی که در آلکسا تعبیه شده و با یک مقدار دقت نظر می توان آمار واقعی بازدیدکننده ی سایت ها را به دست آورد ؛ وقتی است که سایت های فروشنده ی آمار کاذب! در آلکسا مشخص می شود! سایت هایی که بر این مبنا راه اندازی شده که اصولن به شما فالوور فیک و بازدیدکننده ی فیک به تعداد دلبخواه می فروشد!
به این موضوع با جزییات بیشتر و موارد مصداقی بارز ، در زمان دیگری خواهم پرداخت!

دکترای علوم ارتباطات. مدیر مسوول نشریه پیوند ایرانیان و پایگاه خبری تحلیلی صدای هم‌وطن