درجمهوری اسلامی، هرجا که قرارگرفته اید، هم آنجا رامرکز دنیا بدانید وآگاه باشید که همه ی کارها به شما متوجه است. (مقام معظم رهبری دردیداربا مسئولین سازمان تبلیغات اسلامی ۵ اسفندماه ۱۳۷۰)

مسئولیت پذیری، مفهومی است که همواره همراه انسان‌ها در زندگی فردی و جمعی شان بوده و با آن ارتباط دارند.

یکی از مهمترین ویژگی های شخصیتی هر فردی مسئولیت پذیری است که در موفقیت او نیز نقش بسزایی دارد. مسئولیت پذیری یک الزام و تعهد درونی برای انجام مطلوب همه فعالیت هایی است که فرد بر عهده می گیرد.

بی تردید مسئولیت پذیری عاملی مهم برای تسریع روند پیشرفت های فردی، خانوادگی، اجتماعی و روابط بین فردی است چرا که بر اعتبار اجتماعی شخص، میزان علاقه و اعتماد دیگران به او می افزاید و باعث ایجاد احساس ارزشمندی و عزت نفس بسیار می شود.

مسئولیت به معنای ضمانت و تعهد است. مسئولیت چیزی با کسی بودن، یعنی به گردن او، در عهده او، در ضمان و پایبندی او بودن است.(دهخدا،۱۳۷۳)

مسئولیت پذیر بودن یعنی پاسخگو بودن در برابر خود، خدا،خلق وخلقت. از آنجا که قبول مسئولیت اساس و  پایه یک نظام اجتماعی را تشکیل  می‌دهد، طبعاً ما نمی‌توانیم از حقوق و مزایای یک نقش اجتماعی بهره ببریم اما در موقع پاسخگویی از زیر بار مسئولیت فرار کنیم.

مسئولیت پذیری معنا و مفهوم قراردادی، اخلاقی و تربیتی دارد که در هر زمانی قابل آموزش و فراگرفتن است. مسئولیت پذیری ارتباط تنگاتنگی با فرایند جامعه پذیری دارد در برابر این مفهوم واژه مسئولیت گریزی را داریم.

افراد مسئولیت گریز،همیشه دنبال مقصر می گردند،مسئولیت اعمال خود رابرعهده نمی گیرند،اشتباهات دیگران رابزرگ نمایی می کنند،مرتب ازگذشته و مشکلات سخن می رانند،به جای چطور از چرا استفاده می کنند.

مسئولیت گریزی محصول وپیامد ناقص جامعه پذیری است. فرایند جامعه پذیری ازنهادخانواده شروع می شود درمدرسه شکل رسمی به خود می گیرد و در بطن جامعه رشد ونمو پیدا می کند. مسئولیت گریزی همچنین متاثر ازفرهنگ هرجامعه است و می توان این مفهوم را تابعی از فرهنگ هرجامعه دانست. درفرهنگ کشوری مثل ژاپن ضرب المثلی است که می گوید: به خاطرمیخی نعلی افتاد،به خاطرنعلی اسبی افتاد،به خاطر اسبی سواری افتاد،به خاطر سواری جنگی شکست خورد،به خاطر شکستی مملکتی نابود شد و همه این ها به خاطر کسی بود که میخ راخوب نکوبیده بود. قطعا درچنین جوامعی مسئولیت پذیری نهادینه شده و یک ارزش والا محسوب می شود.

نهاد تعلیم وتربیت متولی رسمی جامعه پذیر کردن کودکان امروز وسرمایه های اجتماعی فرداست این وظیفه خطیر برعهده مهم ترین عنصر تربیتی یعنی معلمان نهاده شده است. معلمان موتور  محرکه جامعه اند.

نیک می دانیم هیچ جامعه ای فراتر ازاندیشه معلمانش رشد نخواهد کرد. معلمان علاوه براین، نقش الگویی را ایفا می کنند. درواقع نقش به رفتاری اطلاق می شود که دیگران ازفردی که جایگاه معینی را احراز کرده انتظار دارند لذا نقش ما نقش الگویی و نمونه است که درتعلیم وتربیت،متربیان را با الگوهای رفتاری پذیرفته شده درموقعیت های مختلف آشنا وکمک می کند. اگرمابعنوان متولیان امرفرهنگ وکسانی که نقش وجایگاه بالایی نزد افراد جامعه وخصوصا دانش آموزان داریم، خدای ناخواسته نقش مسئولیت گریزی را بازی کنیم چه پیامدهایی گریبان گیرخود وجامعه مان خواهد شد؟

جیم ران بعنوان یکی از اساتید بزرگ موفقیت می گوید: انسان ها زمانی به سن بلوغ می رسند که یاد بگیرند مسئولیت کارهایشان را برعهده بگیرند.

استان ما ازظرفیت های بالایی درتمامی زمینه ها برخوردار است. درزمینه تعلیم وتربیت نیز نیروهای نخبه وسرامد بسیاری مشتاقانه ومسئولانه مشغول خدمت اند. بایست از این ظرفیت ها استفاده مطلوب وبهینه کرد.

وضعیت موجود آموزش وپرورش استان چه درکسب موفقیت هایی که کم نیستند وچه درناکامی ها که زیبنده مردمان این دیار نیست،حاصل تدبیر،تلاش واحیانا کوتاهی وقصور تک تک افراد جامعه به ویژه مادست اندرکاران امروز و دیروز این بزرگ ترین دستگاه اجرایی ونهاد انسان ساز است. مانند یک تیم ورزشی همه درموفقیت ها و ناکامی ها باهم شریکیم. مادامی که به دنبال مقصر برای مسائل خود بگردیم نه تنها چیزی عوض نمی شود بلکه عمر و زمان با ارزش خود رابرای رسیدن به اهداف سازمانی وساختن وآباد کردن ازدست می دهیم و این ظلم مضاعف و نابخشودنی است که برنسل آینده ساز سرزمین نخل وبلوط روا خواهیم داشت. فرهنگ مسئولیت گریزی راکناربگذاریم. اکنون مجال فرافکنی وپی مقصرگشتن و واکاوی وماندن درمشکلات گذشته نیست ضمن پرهیز ازکلی گویی ها باید با تکیه بر دو اصل مهم برنامه محوری و مشارکت و با تمکین به خردجمعی فارغ ازهرنوع نگاه سیاسی،قومی و منطقه ای درفضای همدلی، نقاط قوت را تقویت وبرجسته کنیم تا ضعف ها وکاستی ها به مرور و باهمت و حمیت همگانی رو به سستی و زوال گراید و این محقق نمی شود مگر درسایه این جمله رهبرمعظم انقلاب که فرمود: هرجا که قرارگرفته اید، هم آنجا را مرکز دنیا بدانید و آگاه باشید که همه ی کارها به شما متوجه است.

علی حسن فردبابلی ۱۵ مهرماه ۱۳۹۸

فعال فرهنگی اجتماعی

.