یادداشت اشکان زارعی

خورنا- بنابر پژوهش‌های تاریخی ایرانیان باستان بیست روز پیش از رسیدن بهار، دانه‌های گندم، جو، برنج لوبیا، ارزن، نخود و ماش را در هفت ستون گلی کاشته و سه ستون که زودتر سبز می‌شد، را به فال نیک گرفته بر سفره ی هفت سین خود می‌نشاندند.

در نگاه ایرانیان هفت، شماره‌یی بس‌ ارجمند است زیرا نشانگر، هفت امشاسپندان یعنی هفت ویژگی جاودانه‌ی خداوندی به شمار می‌آید، مانند آن‌چه در اسلام بدان صفات ثبوتیه می گویند.

از این‌رو هفت‌گانه‌های بسیاری در فرهنگ ما دیده می شود هفته، هفت‌سین، هفت‌خوان رستم، هفت آسمان، هفت شهر عشق، و هفت گام سلوک و شماره سه نیز یادآور پیام ارزشمند نیاکان‌مان یعنی اندیشه، گفتار و کردار نیک است.

بدین‌گونه در آغاز سال نو ایرانیان در خانه های خود خوانی را پهن کرده بر آن
آتش ورجاوند نماد پایداری روشنایی، «کتاب اوستا، آیینه نماد یکرنگی، آب نماد روانی و تداوم، سه سبد سبزه، نماد زندگی و ماندگاری،  تخم مرغ نماد زایش و آفرینش، پول نماد فراوانی و دارندگی، نارنج نماد گوی زمین، انار میوه بهشتی، نانی به نام درون، نماد افزونی، آجیل لرک برآمده از هفت گونه حبوبات، ماهی نماد ماه سپری شده، نشانه‌ی آناهیتا فرشته‌ی باروری و یادآوری این‌که زندگی نخست از آب آغاز می‌شود، رنگ آن نیز بر گرفته از سرخی خورشید است که خود نشانه‌ی زندگی تلقی می شود، گل بیدمشک، گل ویژه اسفند، سیب نماد دلدادگی و شیر، عسل، خرما و پنیر را در هفت قاب بزرگ آهنی به نماد هفت امشاسپند قرار داده و به آن هفت سینی می گفتند.

این سفره بر جایگاهی بلند تر از زمین به نام میزدپان گذارده می شد، واژه های میز و میزبان برگرفته از آن است.. ..

در روزگار باستان، این قاب‌ها از چین به ایران می‌آمد، گونه ی کائولینی آن را چینی و آهنی را سینی می‌گفتند که نشانگر کشور سازنده بود.

سین واژه‌ی پهلوی است که در زبان عربی آن را صین می گویند. با گذشت روزگار و سایش زبان، « یا» نسبیت سینی کنار گذاشته شد.

به زبانی دیگر چرایی نام‌گذاری‌ این سفره را باید در «هفت سینی» جستجو کرد نه در خوراکی‌های هفتگانه که با «سین» شروع می‌شود.

از این‌رو «هفت میم»، «هفت چین» و «هفت شین» ریشه‌ی تاریخی ندارند به ویژه آن‌که گویند یکی از این شین‌ها شراب بوده، درحالی که شراب واژه‌ی عربی است و مهم‌تر آن‌که ایرانیان مردمانی شراب خوار نبودند که آن را بر سفره خود بگذارند.

ریشه وخاستگاه برپایی سفره هفت سین را باید از یک‌سو در ستایش هفت امشاسپند و سپاسداری خداوند دانست و از سوی دیگر ایرانیان با باور‌ به زندگی پس از مرگ، می‌کوشیدند روان درگذشتگان را از خود خشنود سازند .

آن‌چه بر سفره هفت سین می‌‌گذاشتند نگاه اندیشمندانه و امیدوارنه‌ی نیاکانمان به زندگی بهتر وانسانی تر بوده که همواره چشم به نو روزی و به روزی داشته است..

ریشه های جشن ها وآیین های ایرانی را بشناسیم تا رمز ماندگار ایران و رمز پایداری فرهنگ ایرانی برما اشکار گردد.

نویسنده اشکان زارعی پژوهشگر تاریخ از اهواز

یاری نامه:
جهان فروری٬بهرام فره وشی/نوروز وگاهشماری ایران باستان٬هاشم رضی/اناهیتا پنجاه گفتار٬ابراهیم پور داود/ جشن های باستانی ٬علی خوروش/گاهشماری ازاغاز تا سرانجام٬علی محمد کاوه/