دکتر فریدون امیدی عضو هیات علمی دانشگاه: در ابتدای سال یادداشتی با عنوان “برخی نمایندگان، طراز عملکردشان با طراز نمایندگی مجلس فاصله دارد” را برای مخاطبان در عرصه فضای مجازی منتشر کردم به این شرح که؛ در حالی که کشور درگیر مشکلات عدیده ای همچون اشتغال، بیکاری، رکود اقتصادی و نظام اداری ناکارآمد است، یکی از نمایندگان مجلس، اهانت به یکی از اقوام پرافتخار را برای مخاطبان بی اطلاع خود در ابتدای سال داستان سرایی کرده بود تا لحظه ای آنان را سرخوش نماید غافل از آنکه عیار خود را بروز داده بود. می دانستم که این آخرین رفتار نا زیبا و تنش زا از این دست نیست، زیرا اعتقاد داشتم برخی نمایندگان در طراز مجلس جمهوری اسلامی نیستند.

اکنون که رفتار تند و تیز نماینده دیگری را در رسانه ها دیدم بر گفته خویش راسختر شدم که بایست برای افزودن بر طراز مجلس کوشش نمود و مردم شریف ما با چشم بازتر تلاش کنند و جبران کاستی های “نورسیده ها و نرسیده های سیاسی” را در مجلس آینده بنمایند. گرچه این گونه رفتارها از برخی وزرا نیز مسبوق به سابقه است اما نمایندگان ملت را انتظار دیگری است.
نمایندگان علاوه بر اینکه باید به مجموعه وظایف و تعهداتی که با سوگند به خدا در برابر قرآن مجید، ملتزم به آن شده اند می بایست پایبندی خود را به حفظ حقوق ملت و حیثیت نمایندگی به نمایش بگذارند و در گفته ها، نوشته ها و اظهار نظرها، ارزش های ملتی را که نماینده آنها هستند را مد نظر داشته باشند.
نمایندگانی که متصف به وصف نمایندگی مجلس در حوزه انتخابیه خود هستند و هیچ توجهی به ارزش های رفتاری و گفتاری ننمایند، بدین معناست که این نماینده هیچ کارکردی به منظور حسن اجرای قانون ندارد.
چنین نماینده ای یک نماینده ضعیف است که به کارهای غیر مرتبط با مفاد اصل ۶۷ قانون اساسی که به آن سوگند خورده است پرداخته است.
رفتارها و عملکرد ضعیف برخی نمایندگان در افکار عمومی، خاصیت آنها را در بهترین شرایط در حد شهردار، بخشدار، رئیس اداره و حداکثر یک فرماندار تقلیل داده است.

اما چرا چنین شده است؟

این گونه رفتارها محصول کدام ویژگی ساختاری سیاست ایران است؟ فقدان ساختار حزبی یکی از دلایل این مشکلات است. حزب، آبرو و بقایی فراتر از افرادش دارد. بنابراین فراتر از منافع افراد، به هویت و آبروی خود نزد مردم می‌اندیشد. بنابراین سیاسیون درمی‌یابند که این گونه رفتارهای‌شان با واکنش حزب مواجه خواهد شد. حزب هم‌ جامعه‌پذیری سیاسی را بر افرادش تحمیل می‌کند.

سازوکار گزینش و نظارت بر نامزدهای انتخابات مجلس می بایست کارآمدی خود را بیشتر نشان دهد به شکلی که «نورسیده‌ها» و «نرسیده‌های» سیاسی سودای این مسئولیت خطیر را در سر نداشته باشند و مُلبس به لباس نمایندگی مجلس نشوند و قَبای بزرگی بر جُثه ای ریز ننماییم تا آرایش ظاهر و باطنی بر هم نریزد.

میزان دخالت نمایندگان مجلس در نظام اجرایی کشور از حد گذشته و اصل تفکیک قوا را با چالش جدی مواجهه کرده. نمایندگان مجلس در انتخاب استانداران، مدیران ادارات کل شهرستان‌ها، تصمیم درباره اجرای پروژه‌های عمرانی، واگذاری قراردادها و هر آن چیزی که در حیطه اختیارات قوه مجریه است مداخله می‌کنند. این روند سال به سال تشدید شده و نهایتاً اکثریتی از نمایندگان مجلس را به مدعیان اختیارات مدیران اجرایی، بدون پذیرش مسئولیت‌های ناشی از این اختیار بدل کرده است.

تیغ سؤال و استیضاح که در اختیار نمایندگان است، نظام اجرایی کشور را در برابر مداخلات بی‌حد و مرز آسیب‌پذیر کرده است. بی‌سبب نیست که نماینده وارد شده به گمرک!!! به جای عذرخواهی، خواستار عذرخواهی کارمند گمرک می شود زیرا می‌داند طبق رویه‌های موجود وزیر در برابر سؤال و استیضاح آسیب‌پذیر است و عاقبت تسلیم خواهد شد.

نمایندگان مجلس بواسطه دست یافتن به اختیارات غیررسمی و رویه‌شده در عزل و نصب‌ها و …؛ و در عین حال عدم پذیرش مسئولیت این اقدامات، به احساس قدرت دست یافته‌اند. تورم به پای دولت‌ها نوشته می‌شود در حالی که نمایندگان سهم بسیاری در بودجه‌های تورم‌زا دارند؛ هنوز کسی برای ملت شریف ایران توضیح نداده که مجالس و نمایندگان آن‌ها چه نقش عظیمی در پیدایش وضعیت اقتصادی و اجتماعی و… ایفا کرده‌اند.

آشکار نبودن رأی نمایندگان مجلس در نظام فعلی قانون‌گذاری، بر بی‌مسئولیتی در قبال تصمیمات افزوده است.

فقدان شفافیت در منابع تأمین مالی رقابت‌های انتخاباتی و وامدار بودن برخی در مقابل حامیان انتخاباتی‌شان، فشار بر آن‌ها برای جبران منابع مالی صرف‌شده را افزایش می‌دهد و نزدیک شدن به زمان انتخابات بعدی و نیاز به تأمین مالی جدید، ناخودآگاه فشار برای مداخله در امور اجرایی و بهره‌گیری افراطی و خارج از عرف از قدرت را بیشتر می‌کند.

مَخلص کلام:
وظیفه ما مردم بصیرت، هشیاری و آگاهی در هنگام انتخابات مجلس و صرف وقت بیشتر برای انتخاب افراد اصلح و عصاره های ملت به دور از هرگونه تعصب، قوم گرایی جانبدارانه، عدم توجه به تبلیغات اغوا کننده و صرفاً توجه به سوابق انقلابی، علمی، تخصصی، تعهد، تدین وارستگی و اخلاص و ایمان در منتخبین است.
وظیفه نظام قانونگذاری؛ تدوین سازوکاری مستحکم در گزینش و نظارت بر نامزدهای انتخابات مجلس برای ورود نخبگان، شایستگان و عصاره های ملت که تایید و تصدیق نطام و مردم را نیز در پی داشته و همچنین ضریب پایبندی آنان به ارزش های انقلابی و اخلاقی و حفظ سلامت مالی و رفتاری و تعهد به وظیفه ذاتی شان در مقابل ملت و نطام بالا باشد تا ریسک خطای آنان کاهش یابد.
وظیفه نمایندگان؛ عمل در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی و پایبند به اصل تفکیک قوا، آگاهی به شرح وظایفشان در قانون اساسی و دوری از هرگونه رفتار و عملکردی که شانیت و جایگاه نمایندگی ملت را تنزل می دهد و همچنین تلاش برای صیانت از جایگاه و شان خانه ملت است.

اصل شصت و هفتم (۶۷) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:

نمایندگان باید در نخستین جلسه مجلس به ترتیب زیر سوگند یاد کنند و متن قسم‏ نامه را امضاء نمایند. بسم‏ الله‏ الرحمن‏ الرحیم
“من در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعه‏ای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‏ ها و نوشته‏ ها و اظهار نظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم.”