خورنا- در جلسه کارگروه محیط زیست کانون دانش بیان نوآور به منظور بررسی راهکارهای مدیریت بحران آب در استان خوزستان تشکیل شد علی اسماعیلی سروستانی استاد دانشگاه اظهار کرد: یکی از موضوعات اساسی هر جامعه ای سلامت آن است که هم روانی و هم جسمانی است. حوزه آب شرب هر دو سلامت را تحت شعاع خود قرار می دهد.

وی در ادامه برداشت آب از سرشاخه ها را در زمان بحران آب در تمام دنیا عرف دانست و تصریح کرد: سال ۵۳ اولین کلنگ پروژه کوهرنگ سه به زمین زده شد و بعد سال حدودا ۶۷ یا ۶۸ برداشت از سرشاخه های کارون بزرگ فکر مسئولان را به خود مشغول کرد.

اسماعیلی با انتقاد از اینکه مسئولان آب عموما از فلات مرکزی هستند که بدون نگاه امنیتی یا اقتصادی به خوزستان با توجیه مصرف برای آشامیدن قصد برداشت آب را دارند، گفت: همواره سرانه مصرف ۲۵۰ لیتر است ولی جمعیت استان های مقصد انتقال آب هرگز اعلام نمی شود چون نهایتا به طور متوسط حدودا به ۸۰۰ میلیون لیتر آب برای نوشیدن نیاز داشته باشند ولی از بهشت آباد ۱/۱ دهم میلیارد مترمکعب برداشت می شود.

وی با اشاره به اینکه برنامه دارند تا حجم برداشت را به شش میلیارد مترمکعب در دراز مدت افزایش بدهند، ادامه داد: استان های خوزستان، لرستان و چهارمحال و بختیاری زرخیزترین اراضی را دارند و خاک درجه سه این استان ها از خاک درجه یک سایر استان ها نیز بهتر است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بر اساس قوانین آب وقتی از سر منشأ استخراج می شود حق آبه همان پایین دست است، یادآور شد: آنها محصولات بسیاری از جمله برنج، هندوانه، پنبه و ذرت علوفه ای کشت می کنند و حتی صنایع فولاد هم راه اندازی می کنند.

اسماعیلی با اشاره به اینکه ما حق تالاب ها را نگرفتیم و شیب اراضی تالاب هورالعظیم به سمت عراق است، گفت: نفت اعلام کرده که از آنجایی که حوزه مشترک با عراق دارد می خواهد برداشت داشته باشد

وی با تأکید بر اینکه هیچ ریزگردی با منبع داخلی یا خارجی نباید در استان خوزستان باشد، اضافه کرد: سوء مدیریت در حوزه آب از اول انقلاب بوده است.

این استاد دانشگاه خبر داد: ۴۶۰ دریاچه زیرزمینی خشک شده ولی کسی حواسش به آنها نیست؛ تنها منابع رودخانه های سطحی مثل ارومیه را می بینیم در حالی که بالغ بر ۴۶۰ دریاچه زیرزمینی مثل این رودخانه از بین رفته است.

اسماعیلی با اشاره به اینکه افت آب زیرزمینی تا ۲۰۰ متر هم در برخی مناطق بوده که سبب فرو نشست زمین می شود، گفت: برای تولید یک هندوانه ۸۰۰ لیتر آب نیاز است؛ عمده صادرات غیرنفتی ایران هم محصولات کشاورزی هست و این به معنای خروج آب از ایران خواهد بود.

وی عنوان کرد: برای صادرات محصولات کشاورزی باید اراضی سایر کشورها مثل ارمنستان که با وجود بارندگی و آب خوبی اراضی خود را اجاره می کنند را در اختیار بگیریم.

این استاد دانشگاه با اشاره به بارندگی سه هزار و ۷۰۰ میلیمتری در ارمنستان گفت: ایران امسال به طور متوسط بارش ۲۲۰ میلیمتر را شاهد بوده که به نوعی ۷۰ درصد بارندگی سال قبل هم نیست.

اسماعیلی با اشاره به اینکه ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی، پنج درصد در بخش شرب و سه درصد در بخش صنعت مصرف می شود، یادآور شد: ۶۶ درصد مخازن سدها کاهش ذخیره داشته و ایران با این سوءمدیریت در حوزه آب تا ۵۰ الی ۶۰ سال آینده بیابان می شود.

وی با اشاره به اینکه نشست و رانش زمین بر اثر مصرف بیش از حد آب های زیرزمینی است، گفت: سه میلیون هکتار زمین در خوزستان داریم که بالغ بر دو میلیون هکتار آن قابل کشت است؛ همچنین یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار در سامانه کاداس به ثبت رسیده اند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه از سال ۷۸ طرح ۸۵۰ هزار هکتاری برای استان خوزستان مطرح شده تأکید کرد: در استان خوزستان سیاست های کشاورزی باید به سمت کشت گلخانه ای و آبیاری تحت فشار تغییر کند.

اسماعیلی با اشاره به وجود ۴۰۰ هزار هکتار کانون ریزگرد در استان خوزستان پیشنهاد داد: از روند صادرات کشاورزی اجتناب و به سمت کشورهای دارای بارندگی که اراضی خود را اجاره می دهند حرکت کنیم. در حوزه هورالعظیم و دیگر تالاب ها شرکت نفت تشکیل جلسه و از برداشت میادین خود صرف نظر کند.

وی با اشاره به لزوم آگاهی بخشی به مردم در حوزه محیط زیست و تقویت نقش مطالبه گری در استان خوزستان گفت: متأسفانه ۶۰ درصد ورودی دجله و فرات با سد آتاترک کاهش پیدا می کند.

وی در پایان در ارتباط با پیشنهادات حل بحران آب در خوزستان گفت: جایگزینی خرد جمعی بر منافع شخصی، فرهنگ سازی، آگاهی بخشی به مردم، مطالبه گری از سوی مردم و نهادهای مردمی جزء بهترین راه‌حلها برای گذر از این بحراناست.

در ادامه جلسه مهرداد شریفی مدیر بهداشت غرب اهواز و دیگر عضو کارگروه محیط زیست این کانون نیز بیان کرد: بحران آب سال های متوالی بر این طبل کوبیده شده که مشکل داریم از ۲۰ سال گذشته تنش آبی در جمهوری اسلامی ایران مطرح است ولی گوش شنوایی نبوده و حجم بالایی از آب های زیرزمینی مصرف شده و مدیریت خوبی برای آب نداریم.

وی با اشاره به مطالبه گری ضعیف مردم و نگرانی در حوزه سلامت افزود: سازمان آب و برق خوزستان در حوزه فاضلاب روستایی یا شهری خوزستان هیچ برنامه ای بر مبنای رسالت کاری خود انجام ندادند

مدیر بهداشت غرب اهواز بیان کرد: مدیریت آب خوزستان در استان و اهواز وضعیت خوبی ندارد. آب سالم ویژگی های مختلفی از جمله عاری بودن از عوامل بیماری زا و بدون رنگ و بو بود دارد که باید آنها را ملاک قرار بدهیم ولی خیلی از شاخص های آب سالم در اهواز رعایت نمی شود.

شریفی عنوان کرد: ۴۰۰ الی ۵۰۰ برابر در حال نمونه برداری و کلرسنجی هستیم و مداخلات خاص خود را داریم. آب اهواز به دلایل زیادی کلر با میزان بالا دارد

وی ادامه داد: کل ساختارهای لوله کشی آب اهواز برای جمعیت ۴۰۰ هزار نفری بوده و اکثرا خراب و فرسوده هستند؛ فرهنگ مصرف آب در خوزستان فوق العاده مشکل دارد.

مدیر بهداشت غرب اهواز با بیان اینکه متأسفانه در استان علمی به آب وجود ندارد، گفت: نگاه کارخانجاتی مثل فولاد مصرف آب بالایی دارند و فرهنگ مصرف آب در خوزستان باید بهبود پیدا کند.

شریفی یادآور شد: ۱۰۰ الی ۲۰۰ دستگاه آب شیرین کن در اهواز است که مدیریت ندارند و سه چرخه های حمل کننده آب نیز برای سلامتی مردم خوب نیست و زنگ خطری هستند. همچنین در کنار این آب های غیراستاندارد به ازای هر ثانیه ۳۰ متر مکعب فاضلاب وارد می شود.

وی با طرح این سوال که جایگاه جهاد کشاورزی خوزستان کجاست، گفت: باید در استان خوزستان آبیاری تحت فشار بیش از هر وقت دیگری توسعه پیدا کند.

مدیر بهداشت غرب اهواز در ارتباط با پیشنهادات حل بحران آب گفت: ریشه حل مشکلات در خردگرایی، تعهد، همت و جلب مشارکت های عمومی است.

قزوینی استاد دانشگاه و یکی دیگر از اعضای کارگروه محیط زیست کانون بحران آب در خوزستان را با توجه به وضعیت فعلی خیلی خاص دانست و افزود: انتقال آب از سرشاخه ها به فلات و بارش کم و بی سابقه در کل کشور و به تبع آن خوزستان باعث بروز چنین وضعیتی شده است.

وی افزود: این وضعیت نشأت گرفته از عدم ذخیره آب پشت سدها و کاهش بارندگی است؛ اکنون به شرایطی خارج از اراده اشخاص و دولت رسیدیم که وضعیت نگران کننده را ایجاد کرده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بحران آب به خاطر انتقال آب و وضعیت رودخانه های استان است، گفت: متأسفانه در حوزه انتقال آب نگاه ملی را فراموش می کنیم در حالی که خوزستان خودش یک ایران است.

قزوینی با تأکید بر لزوم آینده نگری برای این بحران ادامه داد: موضع گیری های روشنفکران نگرانی هایی را برای سایر مردم کشور ایجاد می کند که نگاه ناسیونالیستی در کشور ایجاد می کند؛ باید بحث انتقال آب برای مصارف کشاورزی و صنعتی نه آشامیدن مخالفت کنیم.

وی با اشاره به اینکه آب کارون دیگر قابل استفاده نیست و گندآب شده اضافه کرد: شاید می گویند هزینه تصفیه آب از خلیج فارس بالا است ولی باید برای این موضوع چاره اندیشی و برنامه ریزی کرد.

این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه جنگ آینده جنگ آب هست و بحران آب در حال امنیتی شدن است، گفت: یک رژیم حقوقی استفاده از منابع آبی در کنار هیچ قانونی نداریم.

مدحج یکی دیگر از اعضای کارگروه نیز در این جلسه بیان کرد: بیش از ۷۰ درصد آب دنیا در کشاورزی مصرف می شود و کمترین راندمان را هم حدودا بین ۲۵ تا ۳۰ درصد دارد. البته شیوه آبیاری بارانی و تحت فشار ۷۰ درصد راندمان و قطره ای نیز ۹۵ درصد راندمان دارند.

وی افزود: آبیاری قطره ای برای کشت های بارانی است ولی برای کشت های وسیع کاربرد ندارد؛ در خوزستان تبخیر آب هم بالا است، بنابراین به شدت پیگیر تأسیس گلخانه هستیم ولی برخی نقاط به دلیل شدت گرما ساخت گلخانه توجیح ندارد و باید در مناطق سردسیر باشد.

این عضو کارگروه محیط زیست کانون دانش بنیان نوآور تأکید کرد: باید کارایی مصرف آب را افزایش و حجم مصرف را کاهش دهیم، در این صورت هرکسی بخواهد می تواند آب مازاد را ببرد.

مدحج عنوان کرد: برای دست اندازی به محیط زیست باید ارزیابی های زیست محیطی و آمایش سرزمینی انجام دهیم تا برای نتایج سوء این امر راهکارهایی ارائه شود.

وی انتقاد کرد: مطمئن هستیم که آب برای غیر شرب مصرف می شود و میزان تبخیر در شن های کویر نیز بالا است ولی آنجا با چه کارایی آب را مصرف می کنند.

این عضو کارگروه محیط زیست کانون دانش بنیان نوآور در پایان گفت: تشکیل کارگروه بحران آب، ارائه توصیح علمی، آموزش و تبادل نظر از جمله پیشنهادات حل بحران آب است.

کاملی عضو دیگر کارگروه محیط زیست این کانون نیز عنوان کرد: طرح های ملی نفت، گاز و حتی باندر بلای جان خوزستان شده اند و حتی نیشکر که خوزستان هیچ نقشی در مدیریت آن ندارد و اضافه بر آن مدیران ملی که بلای جان خوزستان شده اند و حواسشان فقط به تهران است.

این فعال سیاسی اجتماعی در ادامه تأکید کرد: باید مطالعات مشترک با کشورهای همسایه داشته باشیم.

فاضلی فعال اقتصادی و عضو کارگروه محیط زیست این کانون نیز اظهار کرد: طرح آب غدیر کجاست؟ مستقیم به کشور کویت می رود به جای اینکه به دست مردم آبادان و خرمشهر برسد.

وی در ادامه انتقاد کرد: همیشه وزرای جهاد کشاورزی و نیرو یا از خوزستان نبوده و یا اینکه طرف خوزستان نبوده اند. طرح های درختکاری هم کالا سیاسی شده است ولی به نظر من باید برای نجات خوزستان آب دریا را گرفته و آن را شیرین کرد.

بیرگانی یکی دیگر از اعضای کارگروه محیط زیست کانون نیز عنوان کرد: سمن ها نباید وامدار کسی باشند ولی متأسفانه اکنون اصالت کاری آنها در دست مدیران دولتی است.

وی در ادامه یادآور شد: مدیران مؤظف به پاسخگویی به ما هستند و از لحاظ قانونی نیز امکان پیگیری داریم.

این عضو کارگروه تأکید کرد: روش مقابله با آسیب را باید ارائه کنیم و حرف زدن بدون راهکار هیچ نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت.

بیرگانی در پایان با اشاره به محجوبیت فراوان مردم استان خوزستان گفت: حق ما خیلی خورده می شود و تونل بهشت آباد نیز آخرین حد حق خوری است.

دانشور یکی دیگر از اعضای کارگروه محیط زیست کانون نیز تأکید کرد: شرکت های نفتی در کشورهای توسعه یافته باید در کنار فعالیت و توسعه به همان میزان در خصوص محیط زیست، رفاه محل فعالیت و مناطق اطراف سرمایه گذاری کنند.

وی در ادامه انتقاد کرد: شرکت ملی نفت متأسفانه نه تنها در این خصوص کمکی نکرده بلکه متوقعانه خودش را از منطقه جدا می داند.

دنیا قابضی مدیر کانون دانش بنیان نوآور نیز هدف از تشکیل کانون عملی را ارائه مشاوره های نوین مدیریتی به دستگاه های اجرایی برشمرد و افزود: کارگروه محیط زیست با هدف بررسی مشکلات حوزه آب و بحران پیش آمده در این بخش تشکیل جلسه داده اند تا با راهکارهای نوین و علمی به مدیریت هرچه بهتر این بخش کمک کنند.

وی با اشاره به اینکه این اولین کانون دانش بنیانی است که در حوزه علمی گام برمی دارد، گفت: امیدوارم با برگزاری میزگردهای تخصصی ـ علمی بتوانیم در راستای کاهش مشکلات مختلف نقش آفرینی داشته و گام های مؤثری را برداریم.

مدیر کانون دانش بنیان نوآور در پایان با اشاره به اینکه علم نوین بر پایه تحول محوری در تمامی نهادهای اجرایی تحولات و تغییرات خوبی را به ارمغان می آورد، بیان کرد: این کانون کارگروه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، حقوقی، ورزشی و سیاسی نیز دارد.