تشریح طرح کوهورت بیماری‌های مزمن غیرواگیر در استان خوزستان
خورنا-احمدرضارستمی: در شورای سلامت استان خوزستان نادر صاکی عضو هیأت علمی و سرپرست کوهورت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: مرکز مطالعاتی کوهورت هویزه به عنوان یکی از خدمات دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از جمله بزرگترین و مجهز‌ترین مراکز کوهورت کشور بوده که علاوه بر وظیفه خدمت رسانی به هم وطنان داخل کشور، به بیماران مراجعه‌کننده از خارج کشور هم سرویس درمانی می‌دهد.
وی واژه کوهورت را یک اصلاح رومی دانست و توضیح داد: در زمان عظمت روم باستان سربازان جنگی را قبل از فرستادن به میدان نبرد براساس معیارهایی چون سن، وضعیت جسمی و محل زندگی به دسته‌ها و هنگ‌هایی تقسیم‌بندی می‌کردند و در پایان جنگ میزان مرگ و میر هر دسته و هنگ جنگی را با توجه به عواملی چون مجروحیت در جنگ، مرگ ناشی از کهولت سن، مرگ در اثر گرسنگی و غیره مورد سنجش و ارزیابی قرار میدادند و براین اساس عامل اصلی میزان تلفات نیروهای خود را پس از مشخص شدن، درصدد رفع آن برمی‌آمدند لذا این طرح کوهورت از همان دوره قدیم مورد استفاده بسیاری از مطالعات علمی دنیا واقع شد.
صاکی ضمن بیان این مطلب که دانشگاه علوم پزشکی اهواز به عنوان نماینده خوزستان در کنار ۱۷ استان دیگر کشور به مطالعات کوهورت پیوسته عنوان کرد: ما در شروع مطالعه کوهورت یازدهمین مرکز دانشگاهی کشور بودیم که این مطالعات را شروع کردیم که پس از ما هفت استان دیگر هم به این کار اقدام کردند.
عضو هیأت علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز اظهار کرد: تصور وزارت بهداشت براین قرار گرفته که اگر این مراکز دانشگاهی بتواند بر روی بیماری، سلامت و تغذیه ۲۰۰ هزار نفر از جمعیت کشور از نژادهای مختلف مطالعاتی را انجام دهند می‌توان تا حدود زیادی بار بسیاری از بیماری‌های مزمن را در کشور کم کرد.
وی یادآوری کرد: از آنجاییکه در کشور تاکنون هیچ مطالعه‌ای در مورد بیماری‌های غیرواگیر یا مزمن صورت نگرفته، تجویزهای دارویی پزشکان ما در مورد این بیماریها تنها براساس پروژه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی است.
صاکی با بیان اینکه بحث بیماری‌های واگیردار در حوزه سلامت دیگر محلی از اِعراب ندارد عنوان کرد: در حال حاضر درمان و کنترل بیماری‌های مزمن و غیر واگیر مثل قند، فشار خون، سرطان و غیره به علت افزایش انتشاری که پیدا کرده‌اند برای حوزه سلامت بسیار مهم می‌باشد.
این مقام مسئول افزایش عمر و تغییر سبک زندگی مردم را از جمله عوامل اصلی ازدیاد بیماری‌های غیر واگیر دانست و تصریح کرد: میزان کل بیماری‌های غیر واگیر در سال ۱۹۹۰ در حدود ۴۷ درصد بوده که این رقم در سال ۲۰۱۷ به ۸۱ درصد رسیده است.
وی ضمن بیان اینکه در استان خوزستان شهرستان هویزه به صورت پایلوت برای مطالعات کوهورت انتخاب شده اظهار کرد: مطالعات کوهورت در اکثر نقاط کشور بسته به میزان جمعیتی که آن نقاط دارند در گروههای ۱۰ هزار، ۲۰ هزار و یا ۵۰ هزار نفری به عنوان جمعیت هدف انجام میشود.
صاکی افراد مورد مطالعه در طرح کوهورت را سنین بین ۳۵ تا ۷۰ ساله‌ها دانست و بیان داشت: هدف مطالعه کوهورت ارتقاء سلامت جامعه از طریق شناسایی زود هنگام بیماری و شناخت علل اصلی بروز آن، جلوگیری از مرگ و میرهای ناشی از برخی بیماریها مثل سکته قلبی، مغزی و نیز کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش میل به زندگی است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در ادامه به انتخاب ۱۰ هزار نفر از شهرستان هویزه برای اجرای طرح کوهورت اشاره کرد و افزود: این پروژه یک طرح مطالعاتی ۱۵ ساله می‌باشد که از تاریخ ۲۳ اردیبهشت سال ۱۳۹۵ با حضور دکتر ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری در شهرستان هویزه افتتاح شده و تاکنون از این ۱۰ هزار نفر انتخاب شده حدوداً شش‌هزار و ۳۹۰ نفر نمونه‌گیری‌هایی از خون، ادرار، مو و ناخن آنها به عمل آمده است که این خون و ادرار تا ۱۵ سال در فریزرهای مخصوصی به نام “بیوبانک” برای بررسی‌های پزشکی آینده نگهداری می‌شوند.
وی ادامه داد: در این طرح مو و ناخن‌های فرد نیز نگهداری میشود تا بتوان در صورت ابتلاء فردی به یک بیماری مزمن، بر روی مو و ناخن او آزمایشاتی را برای آگاهی از وضعیت بیماری و علت بوجود آمدن بیماری انجام داد زیرا برخی فلزات سنگین موجود در مواد غذایی که می‌توانند عامل بوجود آورنده بیماری‌های مزمن باشند پس از مصرف آن ماده غذایی در مو و ناخن رسوب می‌کنند.
صاکی بیان کرد: وقتی کار نمونه‌گیری از این ۱۰ هزار نفر تا پایان خرداد به اتمام برسد ما سپس وارد فاز پیگیری می‌شویم که در این فاز تمام اتفاقات یکساله اخیر این افراد را مورد بررسی قرار میدهیم یعنی فرد اگر بیمار یا خدانکرده فوت کرده باشد دلیل بیماری یا مرگ را مطلع می‌شویم تا بتوانیم در پایان فاز اول طرح کوهورت در این منطقه بار بیماری آنجا را از لحاظ عوارض قلبی، قند و یا دیگر بیماری‌های مزمن شناسایی کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در پایان گفت: ما در کنار این طرح مطالعاتی که در مورد بیماری‌های مزمن انجام میدهیم معاینات چشمی فرد را هم پیگیری می‌کنیم زیرا بیماری قند به عنوان یکی از بیماری‌های مزمن می‌تواند چشم انسان را نیز مورد آسیب قرار دهد. لذا براین‌اساس کهورت چشم و گوش را هم در این منطقه فعال کرده‌ایم.